SEVGİLİLER GÜNÜ

Bugün 14 Şubat Sevgililer Günü. Aslına bakarsanız pek çok kişinin yaptığı gibi, konu üzerine bir şeyler yazmak suretiyle çaktırmadan reklamını yapmak değildi niyetim. Ama yine de bu özel günün nerede, nasıl ve neden kutlanmaya başladığını merak ettim doğrusu.

Henüz işin başında, "Artık bu konuda bir şeyler yazmam farz oldu" demeye başladım. Sebebini soracak olursanız; arama motorunun görsellerinde dolaşırken resimli bir yazı ilişti gözüme. Baş örtülü bir illüstrasyon,  sol elinin iç kısmını dur işareti yapar gibi ileriye uzatmış, "Sevgililer Gününü kutlamıyorum, çünkü ben bir Müslümanım." diyor. E, pes yani. Eğer harbi Müslüman isen git Arap çöllerine, kur çadırını otur. Ne televizyon, ne elektrik ne internet, ne telefon. Yeter artık. E, ben böyle kızınca başladım araştırmaya...

Efendim, Sevgililer Gününün Katolik dine mensup ülkelerde Aziz Valentine günü olarak kutlandığını hemen hemen herkes biliyor. Kısaca bahsetmek gerekirse, Valentin hazretlerinin de şöyle bir hikayesi var:

Roma İmparatoru II. Claudius savaşta sırf  takatsiz kalmasınlar diye savaşçı askerlerinin evlenmelerini yasaklamış. Nasıl ki, günümüzde profesyonel futbolcular önemli maçlardan önce kendilerini tutamıyorlarsa, Romalı askerler de arada kendilerini tutamayıp yasağı delmişler. Durumu kontrol altına almak isteyen II. Claudius, kazanılan her zaferin sonunda iki veya üç kadınla beraber olabileceklerine dair askerlerine söz vermek durumunda kalmış en sonunda. Ama savaştan önce o işi yapmaya kalkanın cezası da ölüm olmuş. Bu arada, daha sonra Katolik Kilisesi tarafından Azizlik mertebesine yükseltilecek olan Papaz Valentine giriyor hikayenin içine. O devirde Pagan dinine mensup İmparator, Papaz Valentine'e bırak bu Katolik propagandalarını, sen gel beraber din kardeşi olalım dese de, Valentine bunu kesinlikle kabul etmiyor. Bunun üzerine hapse atılıyor. Ama adam hapiste de rahat durmamış ki. Bir yandan Hristiyanlığı yayarken, diğer taraftan hastalara şifa dağıtıyor, kendisini ziyaret eden aşık askerleri evlendiriyormuş. Bunları yaparken işbirlikçisi bir gardiyan. Gardiyanın bir de kör kızı var. Valentine "Getir kızını" diyor, gardiyana. "Getir de, açayım kızının gözlerini." Hikaye bu ya, Valentine iki dua, bir üflemeyle açıyor güzel kızın güzel gözlerini. İşte o an Valentine, kızın güzelliğine vurulup bütün papazlığını unutuyor. Kız da ona aşık oluyor. Mektuplaşmaya başlıyorlar. Bu mektuplaşma işi gayet yolunda gidiyor, ne de olsa kızın babası gardiyan. Gardiyan getirip götürüyor mektupları. Şimdi bu yaptığına başka şey denir ama neyse.

Valentine,nin savaşçı askerleri Hristiyan yapıp daha sonra onları evlendirdiği, kısa zaman sonra çıkıyor ortaya. Doğal olarak II. Claudius fena bozuluyor bu işe. E, cezası ölüm bu yaptığının. Çevirdiği dolaplardan sonra dövülerek ölüm cezasına çarptırılıyor. Ancak bütün bunlara rağmen gardiyanın kızına olan aşkı hız kesmiyor. Ona yazdığı her mektubun altına "From Your Valentine" yani, "Valentine'inden" yazıyor.  14 Şubat 273 tarihinde ölüm cezası infaz ediliyor ve aşkları hazin bir şekilde son buluyor. Yaklaşık iki yüz yıl geçtikten sonra Kilise tarafından Aziz ilan edilip Kilise takviminde özel bir gün ayrılıyor Valentine için. Onun öldürüldüğü gün, yani 14 Şubat, her yıl Aziz Valentine günü olarak kutlanmaya başlıyor, ta ki 1969 yılına kadar. 1969 yılında, hakkındaki belgeleri yetersiz bulan Roma Katolik Kilisesi Aziz Valentine'nin kilise takviminden  çıkarılmasına karar veriyor.  Ama artık o kadar tanınıyor ki, adı, "St. Valentine Day" yani "Sevgililer Günü" olarak normal takvimlerde yerini alıyor.

Yarı efsaneleşmiş bu hikayeden Müslümanlığa ne gibi bir zarar gelebilir ben anlamıyorum. Sevgililer günü için,  2010 yılında Amerikalılar, kişi başı ortalama 325 TL harcama yapmışken, bu rakam 2013'te 400 TL'ye yaklaşmış. İnanılmaz boyutta bir harcama furyası. Özellikle çiçekçiler, kırmızı gül ve çikolata satıcıları, hediyelik eşya satanlar 14 Şubat'ta köşe oluyorlar.  Yine Amerika'da sadece bugün 200 milyonun üzerinde kart gönderiliyormuş sevgililere.

Esther Howland (1828-1904), henüz 19'unda Amerikalı bir genç kız. Kitapçı olan babasının yanında Sevgililer Günü için kutlama kartları hazırlamaya başlıyor. İki yüz dolar cep harçlığı çıksın bana yeter diye düşünürken kartların satışından yılda tam 100.000 Amerikan doları kazanıyor. O zamanlar bu tür kartlar Avrupa'dan ithal edildiği için ona böyle bir fırsat doğuyor tabi. Bir de o yılların 100.000 dolarının değerini düşünün bir bakalım. Şimdi diğer ülkelerin bu özel güne nasıl  baktıklarını görelim.

Latin Amerika:  Kolombiya ve Brezilya dışında Latin Amerika ülkelerinde 14 Şubat "Dia del amor y la amistad" yani "Dostluk Günü" olarak kutlanıyormuş. Brezilya'da 14 Şubat'ın meşhur Rio Karnavalına yakın bir tarih olması bu günü gözden epey düşürmüş. Brezilyalılar Sevgililer Gününü 12 Haziran'da kutlarken, Kolombiya'da yılbaşındakine benzer şekilde, herkesin birbirine ufak hediyeler alıp verdiği bir dostluk günü havasında kutlanırmış her Eylül ayının üçüncü Cumartesi günü. Görüldüğü üzere, Amerika kıtasının Güney yarısı bu günü Aziz Valentine olarak kutlamıyor.

ABD ve birçok Avrupa ülkesi: "St. Valentine Day" dedikleri Aziz Valentine Gününü Sevgililer Günü olarak kutluyorlarmış.

Çin: Ülkenin kullandığı Ay takvimine göre yedinci ayın yedinci günü kutlanıyormuş Sevgililer Günü. Çin efsanesine göre Samanyolu galaksisi tarafından birbirinden ayrılan, gökyüzünün en parlak 12. yıldızı Altair ve gökyüzünün en parlak 5. yıldızı Vega'nın Çin takvimine göre her yıl buluştuğu bu gün aynı zamanda "Yedilerin Gecesi" olarak anılıyormuş.

Hindistan: Aşkların Efendisi Kamadeva'nın Kamasutra öğretileri ortaçağlardan itibaren etkisini yavaş yavaş kaybederken, Hindu ve Müslüman topluluklarca kültür kirlenmesi olarak görülen Sevgililer Günü kutlamaları, özel TV kanallarının yaygınlaştığı 1990'lı yıllardan itibaren gençlik üzerinde etkili olmuş. Hindu milliyetçileri, topluma açık yerlerde kucaklaşma ve öpüşmelere müsaade edilmeyeceğini ve bunu yapmaya kalkanlara taraftarlarının  saldıracağını açıklamış.

İran: 14 Şubat tarihinde Sevgililer Gününü çağrıştıran bütün semboller, posterler, kartlar, reklam yapılması, her türlü baskı ve bunların dağıtılması  yasakmış. Efsanevi bir Pers kültürü olarak Şubat'ın 17'sinde kutlanan "Sepandarmazgan" gününde eşlere ve annelere hediyeler verilirmiş eskiden. İran Kültür Bakanlığı, batının Sevgililer Gününe karşı diğer adı "Toprak Ana" olan bu günü benimsetmek istiyormuş halkına.

İsrail: İbrani takviminde on birinci ayının on beşinde (Ağustos ayının sonu) kutlanırmış Sevgililer Günü . Yahudi kızları geleneksel olarak beyaz renkli giysiler giyip bağ ve bahçelerde dans ederlerken onları beğenen erkekler için ilan-ı aşk etme, evlilik teklif etme günüymüş bugün.

Japonya: XX. Yüzyılın ikinci yarısından itibaren Şubat'ın on dördüncü günleri, çalışan kadınların erkek iş arkadaşlarına çikolata hediye etmesi ile başlıyormuş Sevgililer Günü. Sonraki yıllarda, erkekler de bir ay sonra yani 14 Mart'ta, hediye aldıkları bayanlara beyaz çikolata hediye ederlermiş. "Beyaz Gün" denilen bu özel günde aldığının iki ya da üç katı değerinde hediye beklenirmiş erkeklerden.

Malezya: İslami yöneticiler Sevgililer Gününün Müslümanlar için bir tuzak olduğunu dile getirip bu günü kutlamaya yeltenenlere hapis cezası dahil muhtelif cezalar verirlermiş. Üniversitelerde ve TV kanallarında duyurulan İslam fetvalarında 14 Şubat'ın başka dinlere ait bir ritüel olduğu anlatılmaya çalışılırmış.

Pakistan: 1990 yıllarında, özel TV kanallarının yaygınlaşmasından sonra aynı Hindistan'da olduğu gibi Pakistan'da da kutlanmaya başlamış 14 Şubat. Bununla birlikte, ülkedeki İslami partiler engellemeye çalışmışlar. Peşaver ve diğer bir kaç eyalette Sevgililer Günü kutlamaları valilikçe kesin olarak yasaklamış. 

Filipinler: Batı ülkelerindekine benzer kutluyormuş bugünü Filipin halkı. Çiçek, özellikle kırmızı gül fiyatları tavan yaparmış bugün.

Suudi Arabistan: Suudi Din Polisi, dükkan dükkan gezerek Sevgililer Gününü hatırlatan her şeyi topluyorlarmış. 14 Şubat onlar için bir Hristiyan geleneğiymiş. Öyle ki, vitrine konulan bugüne özel kırmızı renkteki hiç bir eşyaya tahammül edilemezmiş. Gül ve hediye ambalajları karaborsaya düşermiş. Şer-i yasalara göre muhataplarına dinden çıkma cezası uygulanıyormuş.

Singapur: Hediye için en fazla para harcayan milletmiş Singapurlular. Kişi başı harcama bu özel günde yüz ila beş yüz Amerikan Doları arasında değişiyormuş.

"Jajangmyeon" Kara Gün Yemeği - Güney Kore

Güney Kore: Bugünü en ilginç kutlayan milletlerden birisiymiş. 14 Şubat'ta bayanlar sevgililerine sadece çikolata hediye ederlermiş. "Beyaz Gün" olarak adlandırılan 14 Mart'ta bu sefer erkekler, kendilerinden hediye aldıkları bayanlara çikolata dışında şekerleme veya bir tatlı hediye ederlermiş karşılık olarak. Bu günlerde hediye alıp vermeyenler ise 14 Nisanda, yerel bir lokantaya gidip "Jajangmyeon" adını verdikleri siyah renkli bir tür makarna yemeği "noodle" yerlermiş, ki o gün "Kara Gün" olarak anılırmış. Yedikleri yemek onların bekar hayatlarına en az bir yıl daha devam ettiklerini simgelermiş.

Tayvan: Bu ülkede hem "Sevgililer Günü", hem de "Beyaz Gün" kutlanırmış. Japonya'dakinden farklı olarak ilk hediye verme sırası erkeklerinmiş bu kez. 

Finlandiya, Estonya: 14 Şubat bu ülkelerde Dostluk ya da Arkadaşlık Günü olarak kutlanırmış.  

Yunanistan: Sevgililer Günü önceleri romantik bir gün değilmiş. Yunan halkı, 3 Haziran'da, Doğu Ortodoks Kilisesine mensup Valentine'in dışında, her yıl  aşıkların koruyucusu olarak nitelendirdikleri başka bir Azizi anıyorlarmış. Gel gelelim küreselleşmenin bir sonucu olarak günümüz Ortodoks Yunanistan'ında da,  M.Ö II. YY. da yaşayan aşıkların bu koruyucu Azizi Hyacinth'ın yerine, Katoliklerin Aziz Valentine'ini kutlar olmuşlar artık 14 Şubat günlerinde. 

Portekiz: "Dia dos namorados" dedikleri Sevgililer Gününü bilinen şekilde kutluyorlarmış.

Romanya: Son yıllarda başlamış Sevgililer Günü kutlamaları. Bazı dernek ve kuruluşlar bu günü kültür emperyalizme ve batının ticari amaçlarına hizmet etmek amacıyla uydurulmuş bir gün olarak görmüşler.  Romenler, her 24 Şubat'ta Bahar Bayramı adıyla kutladıkları bir günü aynı zamanda Sevgililer Günü olarak kabul ediyorlarmış.

İskandinav Ülkeleri: Amerikan çiçek endüstrisinin faaliyetleri sonucu icat edilen bir gün olarak değerlendiriliyormuş bu ülkelerde. Çok fazla rağbet gördüğü söylenemezmiş. Çiçek ve kozmetik satışları canlanırmış biraz o kadar.

İspanya: Katalan bölgesi hariç olmak üzere İspanya'da 14 Şubat diğer batılı ülkelerdeki gibi kutlanırmış.

Evet, ülkeler turumuz burada sona eriyor. Görüldüğü üzere her ülke kendi kültürlerine göre farklı kutluyor bu günü. Sizce hangisi daha çekici bilemem ama biz de tamamen kaldırıp "Kutlamıyorum" diyerek bir kenara atmak yerine kendi kültürümüzden de bir şeyler katmaya çalışsak nasıl olur?