YAŞAM MAHKUMLARI (Bölüm # 3)

Odesa Limanı açıklarına demir atan gemiye alınacak üçüncü sınıf yolcuların belirlenmesinden sonra acentenin önünde biriken kalabalık dağılmıştı. Tanrı'nın son anda yüzlerine güleceğine inanan bazı aileler, sonu belli olmayan bir maceranın kollarına atmayı göze aldıkları kızlarıyla birlikte yazıhanedeki ısrarlı bekleyişlerini sürdürüyorlardı hâlâ. Herhangi bir nedenden ötürü acenteye gelemedikleri için şanslarını yitiren yolculardan boşalan yerler birer umut kapısıydı onlar için. Bütün kadınların gözü Olga'nın üstündeydi. Listelerde yer almadığı halde gemiye kabul edilen küçük kıza göz göre göre iltimas geçildiğinin farkındaydı herkes. Kulaktan kulağa birbirleriyle fısıldaşan kadınlar haklarının yendiğini düşünüp hasetliklerini dile getiriyorlardı. Uğultu iyice yükselmeye başlayınca acente müdürü salonun ortasında boy gösterdi, sakin bir şekilde ellerini kavuşturdu, gözlerini gezdirdi kalabalık üzerinde. Derin bir nefes aldıktan sonra duvar diplerinde dedikodu yapan kadınları tok sesiyle uyardı. 

"Peki hanımlar, lütfen biraz sessiz olalım. Anlayışınız için teşekkürler."

Ense kısmıyla kulaklarının çevresini saran aklaşmış kısa saçları dışında başı tamamen açılmış, her daim şeytanlık peşinde koştuğu izlenimi uyandıran gök mavisi gözleriyle son derece itici bir görünüm sergileyen acente müdürü, çevresinde bilinen adıyla Karabulat, Gürcü asıllı, elli yaşlarında, kurnaz mı kurnaz, kızıl suratlı bir adamdı. Yüzüne maske gibi yapışan yılışık gülüşüne eşlik eden sakızı hiçbir zaman eksik etmezdi ağzından. Yolculara kabalığa kaçmayan otoriter bir ses tonuyla hitap etmeye özen gösterirdi. Yakın çevresiyle yaptığı sohbetlerde ise laubaliliği marifetten sayıp züppece tavırlar sergiliyordu.

Karabulat, sessizliği sağladıktan sonra geri döndü ve masasının önündeki koltukta oturmakta olan Olga'yı kolundan çekip salonun ortasına sürükledi. Küçük kız, çocuksu tavırlarla arkasına bakıyor, annesinden medet umuyordu. Ne olduğunu anlayamadan bir anda kadınların oluşturduğu bir halka tarafından kuşatıldı çevresi, annesi görünmez oldu. Olga'nın arkasına geçen müdür, babacan bir edayla heyecandan titreyen kızın omzuna yasladı ellerini, güya sakinleştirmeye çalışıyordu onu. 

"Şimdi burada, sizlerin huzurunda, Tanrı'nın iki genç hizmetkârı Olga ile Genadi'nin nişanını duyurmak istiyorum." dedi, küçük kızın yanına gelip elini uzattı. "Güzel Olga, şimdi elini ver bana." Kız ürkekçe denileni yaptı. Karabulat, önceden hazırladığı yüzüğü Olga'nın parmağına geçirdikten sonra sinsice gülümseyerek kızın uzun, sarı saçlarını okşadı. Bu davranışıyla şefkatli bir baba rolü oynamaya çalışsa da gerçek niyetini ele veriyordu gözleri. Sonra, genç kızın karşısına geçti.

"Evet," dedi, ellerini havaya kaldırarak. "Bundan böyle Tanrı nezdinde Genadi Lousin ile nişanlısın." Küçük kızı omuzlarından tutup sarsarken gevrek gevrek güldü. "Nasıl?" dedi, "Güzel bir duygu, öyle değil mi?" Olga mahcup bir şekilde gülümsedi.        

Birinci ve ikinci sınıf yolcuların gemiye taşınması yaklaşık iki saati bulmuştu. Ardından bütün azametiyle ortalığı titreten uzun bir düdük sesi duyuldu. Üçüncü sınıf yolculara verilen bir işaretti bu. Yüzlerce kadın ayaklandı birden, rıhtımdaki sandallara doğru koşmaya başladılar. Onlarca sandal, akşam güneşinin kızıla boyadığı dev gemi ile rıhtım arasında gidip geliyordu.

Başlarında kasket, süt beyazı pantolon ve kaslı vücutlarını ortaya çıkaran fanilalarıyla genç denizciler, dalgalı denizde var güçleriyle küreklere asıldılar. Yirmi, yirmi beşer kişilik gruplar halinde yükünü alıp rıhtımı terk eden her sandal, gemiye doğru hareket eder etmez bir yenisi alıyordu yerini.

Sevkiyat tamamlanmak üzereydi. Sonuncu sandal rıhtıma yanaşmış, geriye kalan yolcuları toparlıyordu. Verdiği komutlarla mürettebata rehberlik eden bahriyeli bir genç, elini uzatıp Olga'yı sandalın içine çekti. Delikanlının ilgisi genç kızın hoşuna gitmişti. O an, içinde bir şeyler kopmuştu sanki, kalp atışları hızlanmıştı birden. Kısa bir süre bakıştıktan sonra Olga'nın yüzünde masum bir gülümseme belirdi. Delikanlı da ona gülümseyerek karşılık verdi. Dile getirmeseler de birbirlerinden hoşlandıkları aşikârdı. 

Tiril tiril beyaz takım elbisesi ve fötr şapkasıyla sandalın uzak bir köşesine kurulan orta yaşlı, kızıl suratlı adam diğer yolcular arasında kolayca fark ediliyordu. Göçmenleri organize eden acente müdürü Karabulat, birinci sınıf yolcusu olduğu halde gözüne kestirdiği güzel Olga'ya yakın olabilmek için üçüncü sınıf yolcuların arasına karışmıştı. Bahriyeli gençle Olga arasındaki yakınlaşma dikkatinden kaçmadı Karabulat'ın. Bu duruma hayli canı sıkılmıştı. Suratını asıp gemiye varıncaya dek sessizliğini korudu.

Olga, rıhtımda kendisine el sallayan gözü yaşlı annesinden uzaklaştıkça yalnızlığın korkusunu hissetmeye başlamıştı içinde. Batmakta olan güneşe karşı ellerini göğsünde kavuşturup yavaşça kapadı gözlerini.

"Tanrım, denizin hırçınlaşmasına izin verme! Amerika'da iyilikler beklesin bizi. Orası da aynı Rusya gibi güzel olsun!"

Limni Adası

Amerika'dan dönüşünden bu yana yaklaşık bir ay geçmişti. Geldiği günden beri, babasının mezarını görmek istiyordu Eleni. Bu arzusunu ablası Niki’ye söylediği gün, kimseye haber vermeden sessizce çıktılar evlerinden. Patika yolu takip ederek yaklaşık beş yüz metre aşağıda taş duvarla çevrili aile mezarlığına geldiler. Niki, yabani otları temizlerken Eleni, topladığı kır çiçeklerini babasının mezarına bıraktı. İkisi de uzun siyah elbiselerini giymiş, başlarına siyah birer tülbent bağlamışlardı. Hafiften esen rüzgâr çevrede biten cılız otları beşik gibi sallıyordu. Eleni, ablasına ilk kez Şikago’daki hayatından söz etmeye başladı.

"İlk vardığımda, hiç alışık olmadığım bir kar fırtınası karşılamıştı beni." Bütün dikkatiyle kardeşine kulak veren Niki, şaşkınlığını gizleyemedi.

"Öyle mi?"

"Yerler bir metre kalınlığında karla kaplıydı. Bizim buralara hiç benzemiyor iklimi. On beş gün boyunca hep ağladım." 

"O zaman ben de öyle bir yerde yaşayamam. Ne dersin Eleni? Sence bu işin altından kalkabilecek miyim? Buna gerçekten inanıyor musun?"

Genç kızın gözleri doldu. "Ben başaramadım Niki, umarım sen başarırsın. Babamın kemiklerini sızlattım mezarında. Alexsandros Prothromos, insan olarak iyi biri, bu konuda onu asla suçlayamam. Teyzemin teklifinden sonra kabul etmiş seni hemen. Düşünebiliyor musun şimdi aynı evden ikinci bir kadın alacak!" 

"Benim de tuhafıma gitti bu Eleni."

İki kardeş mezarlık duvarını aşarak düz bir alana çıktılar. Açık deniz göz alabildiğince uzuyordu önlerinde. Güneş ışınlarının parlattığı Ege'nin mavi sularını seyre daldılar. Niki, içini çekerek sıkıntısını gizleyemedi. Eleni, ablasının içine düştüğü ruh halini çok iyi anlıyordu. 

"Buraları seviyor musun Niki? Yani hayatın boyunca adada yaşamak ister miydin?"

"Erkek arkadaşımla çıkmak için üstüme güzel bir elbise dikmeyi bile düşünmedim burada ben, Eleni. Göğsüme yasemin taktığımı gördün mü hiç? Ya da postacının yolunu gözlediğimi? Aşkmış... Pöh... Aşk sadece boş gezenler, aylaklık edenler için. Beni anlıyor musun? Artık çok geç benim için Eleni, o treni çoktan kaçırdım ben."

Kardeşinden aldığı fotoğrafa uzun uzun baktı Niki,

" Alexsandros Prothromos... Anlamıyorum. İnsan, hiç tanımadığı birini nasıl olur da bekler, Eleni? Amerika'ya gidip onunla evleneceğim, senin giydiğin aynı gelinlik üzerimde olacak! Çok değil, geçen yıl onun sana gönderdiği aynı fotoğraf şimdi benim ellerimde... İnanılır gibi değil."

İstanbul

Fotoğraf çekmeyi seviyordu. İki ayı aşkın bir süredir iş icabı bulunduğu İzmir'in doğal güzellikleri, renkli kültürü, savaşın getirdiği huzursuzluğa, kıtlık ve yoksulluğa rağmen orada tanıştığı insanların sıcak ilgisi Norman'a iyi gelmişti. Fırsat bulduğunda Kordon'daki lokantaların birine takılırdı. Körfeze karşı gün batımını seyrederken bir yandan rakısını keyifle yudumluyor, derin düşünceler içinde buluyordu kendini. Savaş sona erip ortalık yatıştığında bu güzel şehre yerleşmeyi bile düşünürdü bazen. Ne var ki, sarı zarfı açıp mektubu okuduğunda geleceğe dair tüm hayalleri yıkılmıştı birden. Birkaç gün oteldeki odasına kapandı, memleketine dönmekten başka çaresi kalmamıştı. Çok sevdiği işinden soğumuştu bir kere. Hemen eşyalarını toparlayıp deniz yoluyla İstanbul'a döndü.  

Geçmişi unutup yeni bir sayfa açmalıydı hayatında. Kararından dönmemek için yanından ayırmadığı fotoğraf makinesini elden çıkarmakla başlayacaktı işe. Gazetecilik mesleğiyle ilgili bütün bildiklerini unutmaya çalışacaktı. Bu plânı doğrultusunda önceden tanıdığı yeni yetme bir muhabirle şehrin büyük bir kereste deposunda buluşmak üzere sözleşti. 

İşini arzuladığı şekilde yürütemeyeceğini geç de olsa anlamıştı Norman, fotoğraf makinesini çantasına koyup buluşma yerine zamanından önce geldi. İşyerinde hummalı bir çalışma göze çarpıyordu. Deponun tozlu ve loş ortamında işçiler, yüklendikleri ağaç kütüklerini bıçkı makinelerine taşıyorlardı. Herkesin işi başından aşkın olduğu için kendisiyle ilgilenen olmadı. Yazıhanenin açık kapısından girdi. İçeride kimse yoktu. Çantasından çıkardığı fotoğraf makinesini masanın üzerine bırakıp ahşap sandalyelerden birine oturdu ve alıcıyı beklemeye koyuldu. Çok geçmeden yirmi beş yaşlarında, siyah kıvırcık saçlı, seyrek sakallı genç bir adam Norman'ın yanına geldi, selâm dahi vermeksizin masanın üzerindeki fotoğraf makinesini işaret etti.

"Bunu gerçekten satacak mısın?"

"Eğer alabilecek paran varsa, neden olmasın?" Norman, sevdiği biriyle vedalaşır gibi makinesine bakarken gözleri doldu. Yüzlerce fotoğraf çektiği makinesi, onun ayrılmaz bir parçası olmuştu sanki. Bu yüzden hüzün veren, zor bir ayrılıktı bu. 

Delikanlı, cebinden bir tomar kâğıt para çıkardı ve Norman'ın karşısına geçip saymaya başladı. Bir yandan da Amerikalı gazeteciye takılmayı ihmal etmiyordu.

"Boston'a haber uçurmayı bırakıyorsun demek! Desene artık koca Amerika, İstanbul haberlerinden yoksun kalacak!" Norman'ın şaka kaldıracak hali yoktu. Yüzü kızarmaya başladı. Tıfıl gazeteci, onun bu halini görünce daha da keyiflendi. Paraları sayarken bıyık altından gülümsüyor, Norman'ın sabrını zorluyordu. Amerikalı, genç gazetecinin uzattığı parayı hırsla çekip aldı elinden, saymaya başladı. Bir yandan işini kaybetmenin moral bozukluğu diğer yandan sevdiği fotoğraf makinesinden ayrılması iyice sinirlerini bozmuştu. Karşısındaki muhabir bozuntusuna ters ters baktı.

"Makine senin. Haydi şimdi kaybol. Sana bol şanslar. Muharebe meydanlarında kıçını kollamayı da sakın unutma!" 

Delikanlı makineyi kaptığı gibi fırladı. Koşar adım uzaklaşırken Norman'a seslendi.

"Sen beni merak etme koca adam! Sana da iyi yolculuklar."

Norman, kaldığı Pera Palas'tan eşyalarını almadan önce İstanbul'daki meslektaşlarına uğrayıp hepsiyle teker teker vedalaştı. Kısa süre içinde herkese kendini sevdirmiş, geniş bir dost çevresi kazanmıştı. Çektiği fotoğraflar büyük beğeniyle karşılanıyordu. İstese başka bir gazetede foto muhabirliğine devam edebilirdi. Fakat beklemediği anda işine son verilmesini gururuna yediremiyordu. Her şeye rağmen ona kucak açan Anadolu toprağını, insanlarını sevmişti. Akşama doğru otelden ayrılıp Haydarpaşa Limanına gitti. Birinci sınıf yolculara tahsis edilen büyük bekleme salonunu şık giyimli hanımefendiler, beyefendiler hınca hınç doldurmuştu. Beyaz elbiseli garsonlar masaların arasında vızır vızır dolaşıyor, seçkin yolcuların ardı arkası kesilmeyen siparişlerini alıyorlardı. Başka bir dünyaydı burası. Herkes halinden memnun görünüyordu. Masalar yiyecek ve içeceklerle dolmuştu. Müziğin sesi kalabalığın neşeli kahkahalarına karışıyordu. Norman, salondan içeri adımını atar atmaz tanıdık birilerini aradı. Kısa bir süre sonra salonun orta yerinde yalnız başına kahvesini yudumlayan frapan giyimli bir kadının oturduğu masayı gözüne kestirdi. İnsan kalabalığının içine bıraktı kendini, güçlükle hedefine doğru ilerledi. İstanbul cemiyet hayatının tanınmış simalarından, orta yaşlarda, tombulca, aşırı makyajlı, başında şık şapkası ve yüzünü kapatan beyaz bir tülle oldukça havalı görünen kadın, masasına gelen adamı görünce sıcak bir şekilde gülümsedi ve oturmasını işaret etti. Norman, kadını nazik bir şekilde başıyla selâmladı. Sandalyelerden birini çekip karşısına oturdu ve daha önce tanışmalarının verdiği rahatlıkla avucunu uzattı.

"Epey zamandır falıma bakmadın Emine Baci, kaderimde ne var, gördüklerini söyler misin bana?" 

Kadın, genç adamın elini avucuna aldı ve dikkatle inceledi. Ardından yüzündeki tülü kaldırdı, çağla yeşili gözleri açıldı birden. Korkunç bir şey görmüş olmalıydı, dikkatle Norman'a baktı.

"Büyük bir dalga görüyorum Mr. Haris," dedi. "Bu dalga bütün geçmiş yaşamınızı silip atacak."

Norman kadını dinlerken cebinden çıkardığı sigarayı yakıp derin bir nefes çekti. "O bahsettiğin dalga zaten bana vurmuş durumda Emine Baci. Sen bana geleceğimden bahset. Her şeye sıfırdan başlamak zorundayım."

"Nasıl yani?"

"Bir oto galerisi açarım belki. Ya da bir kundura dükkânında ayakkabı satarım."

Emine, bol yüzüklü parmaklarıyla Norman'ın avucunu kapatıp gülümsedi.

"Yani gazeteciliği, foto muhabirliğini bırakacağını mı söylüyorsun?"

"Memlekete döneceğim, bir daha geri gelmemek üzere. Kim bilir, belki de orada birini bulup evlenirim.

Tam o sırada, salona giriş kapısının önünde, büyük bir patırtı koptu. Uzun boylu, kumral bir kız, kapının hemen yanındaki beyaz örtülü masanın üzerine dizilmiş soğuk su şişelerinden üç beş tanesini almış, dışarıda kendisini bekleyen arkadaşlarına götürmek isterken garsonlardan biri, nezaket kurallarını hiçe sayıp önünü kesmişti. 

"Hey sen, kime sordun onları alırken?" Genç kız, beyaz elbiseli, papyon kravatlı adamın üzerine yürümesi karşısında bir an şaşırıp sessiz kalmıştı. Fakat sonra kendini toparlayarak sesini yükseltti.

"Ne olmuş yani, parası neyse veririz." Garsonun derdi üzüm yemek değildi.

"Onları masadan izinsiz aldın. Hem üçüncü sınıf yolcuların bu salona girmesi yasak."

"Bana bakar mısın sen? Hırsız değiliz biz, parası neyse öderiz dedim."  

Garsonun kaba tavırlarına meydan okuyan bu cesur kız Niki'den başkası değildi. Norman Emine Bacı'yla sohbeti kesmiş, kavganın sonunu merak ediyordu. Şüphesiz genç kızın yürekli çıkışı Amerikalı muhabiri derinden etkilemişti. Arkadaşları olayın büyümesi üzerine koşup yanına geldiklerinde, Niki'nin elindeki şişeleri garsonun kafasına geçirmesi an meselesiydi.

"Sakin, sakin ol biraz Niki. Unut gitsin. Başka yerden buluruz." Arkadaşlarından biri genç kızı kolundan çekerek salonun dışına sürüklerken diğeri su şişelerini elinden alıp masaya geri bıraktı.

Norman, Emine Bacı'ya dönerek salonun dışına yığılmış, tek tip uzun elbiseler içinde, saçlarının yarısını siyah örtüyle gizlemiş kalabalığı işaret etti.

"Bu kadınlar da nereden çıktı? Ne bekliyorlar orada?"

"Onlar evlenmek için memleketlerini terk etmek zorunda kalan genç kızlar. Aileleri tarafından mal gibi satılan, bir kısmı tecavüze uğramış, savaş nedeniyle açlık ve yoksulluk çeken ailelerin kızları. Ama hepsi yaşamaya mahkûmlar. Orada evlenip ailelerine para gönderecekler. Bu yüzden doğdukları toprakları terk ediyorlar."

"Nereye gidecekler?"

"Senin memleketine, hayaller ülkesi Amerika'ya!"

"Haklısın, bir sürü bekâr, genç göçmen var bizim oralarda."

Biraz sonra Interocean Denizlik İşletmesine ait dev yolcu gemisinin bando ve mızıka ekibi marş çalarak bekleme salonuna girdi. Bu işaret, Rusya’nın Odesa limanından yola çıkıp İstanbul limanı açıklarına demirleyen devasa geminin yolcularını almak üzere hazır olduğu anlamına geliyordu. Tamamı üçüncü sınıfta seyahat edecek kadın yolcular koridorları boşaltıp itiş kakış binanın dışına yönlendirildiler. Ellerinde heybeler, torbalar ve valizlerle kara bir mantar tarlasını andıran kalabalık rıhtımın geniş, beton yüzeyine çöküp yayıldılar ve kendilerini açıktaki gemiye taşıyacak sandalları beklemeye koyuldular.

Norman, ortalık biraz tenhalaşınca Emine Bacı'dan müsaade isteyip kadınların peşine takıldı. Güneşin altında rıhtıma sere serpe uzanmış insan kalabalığı arasında dolaşıyor, az önce garsonla tartışan Niki'yi arıyordu gözleri.    

ÖNCEKİ BÖLÜMLER

YAŞAM MAHKUMLARI (BİRİNCİ BÖLÜM)

YAŞAM MAHKUMLARI (İKİNCİ BÖLÜM)

YAŞAM MAHKUMLARI (Bölüm # 2)

 -III-

İzmir

İşgal üçüncü yılını doldurmak üzereydi. O zamandan beri bir türlü huzur bulamayan şehir bilinmez bir geleceğe doğru yol alırken, yerlisi yabancısı, zengini fakiri her sınıftan insan, diken üstünde zorlu bir yaşam mücadelesi verirken olaysız gün geçmiyor, baskınların, sabotajların, patlama ve yangınların ardı arkası kesilmiyordu. Yeni kurulan mecliste yapılan uzun ve hararetli tartışmalardan sonra, zor da olsa üçüncü kez başkumandanlık yetkisini alan Mustafa Kemal Paşa'nın Büyük Taarruzu başlatacağı ve Türk ordusunun İzmir'i işgal kuvvetlerinden geri alacağına dair haberler sıkça konuşulur olmuştu artık.

Bir köşesinde boyası dökülmüş masalara çay servisinin yapıldığı 18. yüzyıldan kalma Kızlar Ağası Hanı'nın büyük avlusu her zamanki hareketli günlerinden birini yaşıyordu. Fakat son günlerde tarihi hanın eski neşesinden, o huzurlu halinden eser kalmamıştı. İnsanlar sefil bir gayretkeşliğin keşmekeşi içinde karın tokluğuna iş arıyor, esnaf dükkânlarına girip çıkıyordu. Üç kuruşa sırtlandıkları yükün altında ezilen hamalların ıstırabı, kocalarını savaşta kaybedip duvar diplerinde dilenmek zorunda kalan dul kadınların çaresizliği yüzlerden okunuyordu. Büyük avluda bambaşka bir dünya hüküm sürüyordu. Olan bitenden habersiz, birbirleriyle itişip kakışan kızlı erkekli bir sürü sokak çocuğunun neşeli çığlıkları yeri göğü inletiyordu. Yaklaşık bir yıldır çektiği profesyonel fotoğraflarla tarihi ve savaşın toplum üzerindeki yıkıcı etkilerini ölümsüzleştiren Amerikalı muhabir Norman Harris, hanın taş kemerli koridorlarında ağır adımlarla ilerlerken karşısına çıkan dükkân sahiplerini başıyla selâmlıyor, bir yandan da dikkatini çeken güzel bir enstantane yakalarım ümidiyle, meraklı gözlerini sağa sola devirip etrafı kolaçan ediyordu. Asırlar boyu farklı etnik kimliklere, farklı inançlara mensup  insanlara kucak açmış bu güzel şehirde, görevini yapmış olmanın verdiği huzur kaplıyordu içini. Öğrendiği birkaç Türkçe ve Rumca kelime sayesinde her yaştan insanın sempatisini kazanmış, içlerinden biri olmuştu adeta.

Norman, Hisar Camisine açılan pasajdan çıkmadan önce beyaza boyanmış eski taş kemerin altındaki içi boş bir zeytin yağı küpünün fotoğrafını çektiği sırada kendinden geçmiş halde, bozuk Türkçesiyle bilindik bir şarkı mırıldanmaya başladı. "Uskudar'a gideriken, aldi da bir yağmur..." Başını kaldırınca kendisine doğru yaklaşan kara çarşaflara bürünmüş iki kadını gördü, toparlanıp sustu birden. Caminin önünde yer alan geniş bahçenin tam ortasında, dilek ağacını çepeçevre saran kademeli taş duvarın dibindeki gölgelikte, birkaç kadın yere çökmüş, dinleniyordu. Ağacın dallarından sarkan rengârenk çaput bezleri, taş duvarın basamaklarına dikilmiş adak mumlarıyla birlikte hoş bir görüntü çıkartmıştı ortaya. Norman, elindeki fotoğraf makinesini ayarlayıp bahçede oynayan üstü başı kir pas içindeki çocuklara her zaman yaptığı gibi, kırık Türkçesiyle "şocuklağ" diyerek seslendi. Bir anda karşılarına çıkan Amerikalı ağabeylerini gören çocuklar sevinç içinde "beni çek, beni çek" diye haykırmaya, genç adamın etrafında dolanmaya başladılar. Norman, içlerinden birini, beş yaşlarında bir kız çocuğunu kucaklayıp, dilek ağacına doğru ilerledi. Diğer çocuklar onu takip ettiler. Duvar dibindeki kadınlar üzerlerine gelen çocuk sürüsünü görünce rahatsız olup oturdukları yerden kalktılar ve biraz uzağa çekilip cümbüşü seyre koyuldular. Norman küçük kızı kucağından indirdi, duvarın üst basamağına bıraktıktan sonra cebinden beyaz bir mendil çıkardı. 

"Hayde şocuklağ," dedi, "şimdi, y'all make a wish" Çocuklar ne dediğini anlamazken hep bir ağızdan bağırıp fotoğraflarını çekmesi için genç adama yalvarmaya devam ediyorlardı. Elindeki mendili gösterip küçük kıza sordu Norman, "Söyle bana, hangi dala asalım, buna mı, şuna mı?" Zor da olsa işaretle anlaştılar ve sonunda mendil, küçük kızın gösterdiği dala bağlandı. Bütün çocuklar mumların olmadığı basamaklara dizildikten sonra Norman, onların istediği toplu fotoğrafı çekti. Fotoğraf çocukların eline hiçbir zaman geçmeyecekti ama hiçbiri yaşadıkları o anı asla unutmayacaklardı.   

Parlamakta olan güneş önce bulutların arkasına gizlendi, havanın tadı kaçmaya başlamıştı. Korkunç gürlemeler gökyüzünü titretiyor, birbiri ardına şimşekler çakıyordu. İlk damlalar yeri ıslatmaya başlayınca Norman, hemen montunun altına gizledi makinesini ve koşar adımlarla han kapısının önündeki sundurmanın altına sığındı. Birbirini kesen koridorlar boyunca dükkânların arasından geçerken bir yandan da enteresan insan manzaralarını kaçırmamaya çalışıyordu. Hayatlarının en güzel günlerini geçirdikleri şehri terk etmeye hazırlanan hali vakti yerinde insanlar, hamalların sırtına yükleyip getirdikleri mobilya, vazo, büfe, duvar saati, halı ve değer verdikleri diğer eşyalarını yok pahasına satmaya getiriyorlardı buraya. Ne var ki kalan yoksul kesimin onlara sahip olacak parası yoktu. Bu yüzden dükkânların önü ikinci el eşyalardan geçilmiyordu.

Yağmur şiddetini artırmış, sağanağa dönmüştü. Norman, zaman geçirmek için merdivenlerden ikinci kata tırmandı, biraz ileride tarihi hanın Aya Yorgi Kilisesini gören kemerli penceresi önünde durup dışarıyı seyretmeye koyuldu. Yağmurun huzur verici kokusu ve sakinleştirici sesiyle kendinden geçmişti. On yaşlarında kırmızı elbiseli bir kız sağanak yağışa aldırmadan karşı duvar boyunca sarkan ipi çekerek kilise çanını çalmaya başladı. Yerde biriken yağmur sularından göl öbekleri oluşmuştu. Kız çanı bıraktı, yağmura aldırmaksızın kilisenin avlusunda çıplak ayaklarını su birikintilerine vururken başını yukarı kaldırıp kollarını açarak kendi etrafında dans edercesine dönmeye başladı. Yaşam koşulları ne olursa olsun çocuklar mutlu olmanın bir yolunu buluyorlardı. Mutluğun resmiydi bu, vakit geçirmeden deklanşöre bastı ve kızın neşeli halini ölümsüzleştirdi. Yağmur dineceğe benzemiyordu. Pardösüsünü sırtına geçiren Norman, makinesini kılıfına sokup saçak altlarından kaldığı otele doğru koşmaya başladı.

Kaldığı otelin önünde ellerinde şemsiyelerle kapıdan çıkmakta olan şık giyimli genç bir çiftle selamlaştı. Sırılsıklam ıslanmıştı, onun bu halini gören kırmızı fesli resepsiyon görevlisi şen bir kahkaha patlattı.

"Allah gökyüzünün örtüsünü kaldırmış olmalı." 

Norman nefes nefese kalmıştı. Üzerindeki pardösüyü çıkartmaya uğraşırken, görevliye hak verdi.

"Evet, sanırım öyle." dedi, gülümseyerek. "Benim için var mı bir şey?"

"Evet," dedi görevli, oda anahtarını uzatırken. "Önce anahtarınız... İki adet mesaj ve son olarak... Bir de paketiniz var. Hepsi sizin Mr. Harris" Norman, teşekkür edip görevliden teslim aldıklarıyla birlikte odasına doğru ilerlerken resepsiyon görevlisi arkasından seslendi.

"Biri size hediye göndermiş olmalı!" dedi. Yüzünde çapkın bir gülümseme belirdi. 

"Evet, umarım öyledir, Gilmes" diyerek cevap verdi, Norman. Mesajları önemsemedi ama pakette ne olduğunu gerçekten kendisi de merak ediyordu. İçini bir huzursuzluk dalgası kapladı.

Merdivenleri çıkarken zarfı açmaya başlamıştı bile. Kattaki bekleme holünde dört adam ellerindeki gazetelere bakıp kendi aralarında hararetle tartışıyorlardı. Norman, onların karşı tarafındaki boş kanepeye attı kendini ve okumaya başladı. 

"Sevgili Norman, Anadolu'daki Türk-Yunan savaşıyla ilgili göndermiş olduğun fotoğraflar gerçekten ilginç. Ancak günlük bir gazete için bunların sanat yönü oldukça ağır kaçıyor. Bu nedenle üzülerek bildirmek zorundayız ki, arkadaşlarınızdan birini sizin pozisyonunuzda görevlendirmiş bulunuyoruz." 

Norman, mektubu okuduktan sonra cinleri tepesine çıktı, yüzü kızardı ve sinirden barut fıçısına döndü. Avucunda sıkıştırdığı mektubu öfkeyle fırlatıp attı. Büyük zarfın içinde kendisine iade edilen, Amerika'ya son gönderdiği sanat değeri yüksek fotoğraflara göz gezdirdi. Hepsi savaşın toplum üzerinde bıraktığı acı izleri tüm çıplaklığıyla yansıtıyordu. Gazete yönetiminin okurlarına göstermek istediği ise vahşetin kanlı yüzüydü sadece. 

                 -IV-

Odesa Limanı

Interocean Denizcilik İşletmesinin göçmen bürosu en yoğun günlerinden birini yaşıyordu. Kızlarına Amerikalı birer damat bulma ümidiyle yanıp tutuşan biçare kadınlar, duvarları boydan boya okyanus aşırı dev yolcu gemilerinin resimleriyle kaplı bir yazıhanenin önünde, büyük bir heyecan içinde, acente müdürünün yapacağı anonsu bekliyorlardı. Rıhtımı gören pencerenin önünde toplanan kalabalığın gürültüsü, itişip kakışmalar, belirsizlik ve düzensizlik organizasyondaki laubaliliğin en belirgin kanıtlarıydı.

Yazıhanenin arka bölümünde ise canhıraş bir çalışma sürüyordu. Yüzlerce yolcunun bilet ve evraklarını son kez gözden geçiren memurlar, ne yapacağını bilmez halde oradan oraya koşturan acente müdürüne çıkardıkları isim listelerini yetiştirmeye çalışıyorlardı. Sonunda beklenen an geldi. Beyaz gömlek, koyu renk bir kravat ve üzerine giydiği gri yelekle çevresini saran yoksul insanlara karşı tepeden bakan, ağzındaki çikleti saygısızca çiğnerken onlara karşı küçümseyici bir tavır sergileyen müdür, elindeki bir tomar kâğıdı havaya kaldırdı.

"Şimdi, bir dakika, sessiz olun lütfen! Adlarını okuduklarım, talihli gelin adayları... Diğerleri bir sonraki gemiye kalacak. Anlaşıldı mı? Şimdi dikkatle beni dinleyin!" Acente müdürü, isimleri okumaya başlamadan evvel birkaç kez boğazını temizledi. Nefesini tutan kalabalık, az sonra adamın ağzından çıkacak isimlere kulaklarını dikerek beklemeye koyuldu. 

"Ehm, Natalia Petrova." Arka taraflardan genç bir kız diğerlerinin arasından sıyrılarak ön tarafa geldi ve teşekkür ederek müdürün elini öptü. Adam, umursamaz bir şekilde "Tamam, tamam, geç hadi şöyle." deyip okumaya devam etti.

"Daria Ivanova" Kırmızı baş örtülü bir başkası, ismini duyar duymaz koşup geldi. O da adamın elini öpüp teşekkür etti. Acente müdürü, çikletini çiğnerken, muzip bir gülümsemeyle "Sen de kurtardın." dercesine genç kızın sırtını sıvazladı. 

"Maria Numanova..." ve adı okunan diğer kızlar teker teker yanına geldikleri müdürün elini öperek minnet duygularını gösterdiler. Geride kalanların yüzleri düşerken adı okunanlar piyangodan büyük ikramiye çıkmışçasına seviniyor, neşeyle aileleriyle kucaklaşıp mutluluktan havaya uçuyorlardı. Fakat aradan birkaç dakika geçtikten sonra birden durgunlaşıyor, neşeleri hüzne dönüşüyordu. Ailelerinden millerce uzak bir kıtada, yalnızlığın ve bilinmezliğin dayanılmaz ağırlığını hissetmeye başlıyorlardı yüreklerinde. Saatler sonra listenin tamamı okundu, gemiye binmeye hak kazananlarla geride kalan talihsiz gelin adayları belli olmuş, yazıhanenin önündeki kalabalık dağılmıştı. Acente müdürü masasının başına geçer geçmez orta yaşlı, siyah örtüler içinde yoksul görünümlü bir kadın ve beraberinde on beş yaşlarında, sarışın, mavi gözlü güzel bir Rus kızı geldi yanına. Müdür gelenleri tanımıştı, göz ucuyla baktı, umursamaz görünerek sordu kadına.

"Doktora gittiniz mi? Daha önce size bundan bahsetmiştim sanırım. Raporu getirebildiniz mi?"

Kızın annesi bir şey söylemeden masanın üzerine bir kâğıt bıraktı. Müdür raporu eline alıp dikkatle inceledi, birden gözleri parladı. Neşeyle gülümseyerek yerinden kalktı ve küçük kızın yanına gidip yanağından bir makas aldı.

"Olga, benim tatlı cadım! Bu raporla bilet paranı da ödemiş bulunuyorsun." Acente müdürünün keyfi yerine gelmişti. "Tamam, şimdi sana genç bir aday bulalım, ha ne dersin? Peki, buyurun oturun, oturun lütfen," Müdür, çekmeceden çıkardığı bir fotoğrafı kendisini mahcup bir gülümsemeyle izleyen küçük kıza doğru uzattı.

"Adı, Genadi Louisin." Fotoğrafı daha sonra kızın annesine gösterdi. Damat adayını beğeneceklerinden en ufak bir şüphe duymadığını gösteren, kendinden son derece emin bir tavırla devam etti. "Sadece otuz yaşında. Amerika'nın batı sahilinde demiryolu işçisi. Hele şunun gözlerine bir bakın. Yakışıklı kerata! Biz bu delikanlıyla yazıştık. 1922 yılı, Mayıs ayının ikisinde, yani bugün, saat tam on'da. Bu vakit Amerika'da gece yarısına tekabül ediyor. Pederle görüştüm, her şeyi ayarladım, Genadi'yle yapacağınız evliliğin ilk aşaması olan nişan yüzüğünü şimdi, burada takacağız parmağına."

ÖNCEKİ BÖLÜMLER

YAŞAM MAHKUMLARI (BİRİNCİ BÖLÜM)

TENİMİN ALTINDA - DORIS LESSING

Kitabın Adı: Tenimin Altında

Yazar: DORIS LESSING

Çeviren: F. Nilgün ARAS

Sayfa Sayısı: 489

Yayınevi: Dünya Kitapları 

Türü: Otobiyografi (öz yaşam öyküsü) 

Hızımı alamamış olmalıyım ki ara vermeden ikinci bir Lessing kitabıyla karşınızdayım. Yazarın Tenimin Altında isimli kitabı bana hiç yabancı gelmiyordu aslında. Pandemiden önceki yaz tatillerinin birinde, Foça'da kaldığımız bir ay boyunca sekiz kitap okumuş ancak hiçbirini bloga yazmamıştım. Tenimin Altında, o kitaplardan biri olabilir diye düşünüyordum. Doris Lessing bu kitabında soyağacından başlayarak doğduğu 1919 yılından 1949 yılına kadar kendi yaşamını detaylı bir şekilde anlatmış. Okumam bittiğinde kanaatim şuydu: Ya ben bu kitabı ilk kez okudum ya da ilk okumamdan geriye aklımda hiçbir şey kalmamış!

Bu, yazarın sıradan bir öz yaşam öyküsü değil, aynı zamanda anılarına, duygu ve düşüncelerine yer verdiği bir kitap. Kaleme aldığı otobiyografisinin ikinci cildi olan "Gölgede Yürümek" adlı eserinde ise, 1949-1964 yılları arasındaki yaşamını anlatmış.    

Doris, kitabında, bahsi geçen şahısların artık hayatta olmadığından hareketle, olayları eğip bükmeden, gerçekleri olduğu gibi yansıttığını ifade ediyor. Maceracı kişiliğini ebeveynlerinden almış olmalı. Babası Birinci Dünya savaşında bacağını kaybetmiş, tahta bacakla İran'ın Kirmanşah bölgesindeki bir bankada çalışmaya başlıyor. Oradan bugün Zimbabwe olarak bilinen Güney Rodezya'da çiftlik kurup zengin olma hayallerinin peşine düşmüş. Annesi eğitimli ve varlıklı bir ailenin dinine, geleneklerine bağlı bir kızı. Doris'in otuz yıllık yaşamında hemşire olan annesinin etkisi yadsınamaz. Disiplinli, dediğim dedik bir kişiliği olan anne, sürekli hasta yatağında yatan bir baba arasında zor bir çocukluk geçiren yazar eskiden Rodezya'nın bir vilayeti olan Salisbury'de (Zimbabwe'nin başkenti Harare'nin eski adı) bir Katolik okuluna gönderilir. Annesi Protestan kızlarını Katolik yapacaklar endişesiyle okulu sıkı bir denetime tabi tutarken, bizim Doris orada ateist olup çıkar ve okulu terk eder. 

Babası çiftlikte her yolu denediği halde dünyanın değişen koşullarına ayak uyduramaz ve zenginlik hayalini bir türlü gerçekleştiremez. En fazla orta sınıf bir koloni vatandaşı olarak hayatlarını idame ettirirler. Yaşam koşulları ağırdır, İngiliz kolonisi olan Afrika topraklarında ırkçılık almış başını gitmektedir. Nüfusu on kat fazla olmasına rağmen yerli siyahlar, yeni gelen beyazların doğuştan kendilerinden üstün olduklarına inandırılmış ve bu durumu kanıksamışlardır. Kendi bölgeleri dışında dolaşmalarına müsaade edilmeyen bu kişiler, karın tokluğuna beyaz efendilerine hizmet etmektedirler. Doris'in annesi muhafazakâr özelliğinin yanı sıra iyi bir kitap okuyucusu olup kızına bu özelliğini aşılamıştır. İran'da olduğu gibi her bulundukları yere kasalar dolusu kitap getirmeye devam etmişlerdir. Doris bir yandan annesinin baskısı diğer yandan iflah olmaz dik kafalılığı ve macera düşkünlüğü arasında gidip gelmektedir bu sıralar. İşte yazarın bu gamsız egosu Tigger karakteriyle sık sık okurun karşısına çıkmaktadır. Doris ne zaman bunalıma girse Tigger koyar ağırlığını ve onu güldürür, eğlendirir, her şeyi geride bırakıp kafasına göre hareket eder. 

Anlaşılması zor bir karakter bu Doris gerçekten. Sevgilisi ve hayallerini gerçekleştirmek uğruna ilk kocasıyla birlikte iki küçük çocuğunu terk eder. Kocası olacak adam yıllar sonra yeni kurulan Zimbabwe'nin ilk adalet bakanı olacaktır. Doris ikinci evliliğini İkinci Dünya Savaşı yıllarında, Yahudi bir göçmenle yapar. Ondan bir çocuğu daha olur. İkisi yine pek anlaşamazlar ama belli bir süre dostça yürütürler evliliklerini. Bir yandan öyküler, romanlar yazmakla meşguldür. Yazdıkları pek tutulmaz, bazı öykülerini ise yırtıp atar. O sıralar komünizm yükselen bir trenddir. Parti, sendika ve dernek toplantılarında faal görev alırken bir yandan evli olduğuna aldırmaksızın hoşuna giden birçok erkekle birlikte olur. Öyle ki ikinci eşinden üçüncü çocuğuna hamileyken bile Cape Town'da hovarda bir ressamla ilişkiye girmekte sakınca görmez. 

Çocuklarının aynı hastanede doğumlarından bahsediyor kitabında Doris, ancak bunun haricinde çocuklarına pek yer vermiyor. Üçüncü çocuğu diğerlerine göre biraz daha şanslı. Gölgede Yürümek adlı ikinci ciltte çocuğu sahiplenmek zorunda kalıyor. Çünkü ikinci kocası Doğu Almanya'ya dönüp orada gizli görevler alıyor. Doğal olarak karısı bile olsa (ki artık boşanmış durumda resmen) bir İngiliz ile ilişki kurmak pek hoş karşılanmaz komünist yönetim tarafından. Doris çocuğunu yanına alıp onu babasının yanına götürmeye niyetlenir fakat kocası sırra kadem basmıştır, onlara görünmez. Aradan birkaç yıl geçer ve adamın bir suikast sonucu öldürüldüğü haberi gelir. Bir rivayete göre Doris'in ikinci kocası ve üçüncü çocuğunun babası, KGB ajanıdır. 

İşte böyle karmakarışık, fırtınalı bir hayat sürmüş Lessing. Gerek ailesi gerekse kendisi ve kocaları ırkçılığa hep karşı tavır almışlar. Siyahlara ılımlı davranmaları sebebiyle çevreleri tarafından eleştiriye hatta baskıya maruz kalmışlar. Bunlara böyle yüz verirseniz, yarın keserler bizi diye ikaz ediyorlarmış komşuları sürekli. Buna rağmen Doris, boy dedikleri uşaklarına, hizmetçilerine son derece nazik davranıyor, onlara diğerlerinin verdiği ücretin iki üç katını ödüyormuş.    

Çeviri güzeldi, okumam beklediğimden uzun sürdü. Bazı bölümler bana biraz sıkıcı geldi. Özellikle bir anısından bahsederken orada geçen şahsı falanca öykümde/romanımda anlatmıştım şeklinde çok sayıda yaptığı atıfları gereksiz ve rahatsız edici buldum. Yazarın kişiliği, okumaya ve yazmaya olan tutkusu, İran ve Afrika'nın kendine has koşullarındaki yaşamı son derece ilginç. Çocukluğundan itibaren oluşan karakteri, değişen duygu ve düşünceleri, iki dünya savaşı arasındaki dönemin sosyo-ekonomik durumu hakkında bilgi sahibi olmak güzeldi. Fırsatını bulursam ikinci cildini de okumak isterim. Ben kitabı sevdim. Göğsümü gere gere tavsiye eder miyim? Meraklısına, evet ama bazıları için konu, anlatım dilinin akıcılığına rağmen biraz sıkıcı bulunabilir. 

AĞAÇ EV SOHBETLERİ # 151

Sevgili DeepTone tarafından organize edilen Ağaç Ev Sohbetleri etkinliğimiz tüm heyecanıyla devam ediyor. Önceki haftaların sohbet konularını ve konu başlıklarını öneren arkadaşlarımızın  isim listesini burada bulabilirsiniz. Ağaç Ev Sohbetleri'nde bu haftanın konusunu sevgili DeepTone / Sade ve Derin  belirledi:

"Filmler ve diziler neden bu kadar popüler?"

Bu haftanın sorusu gerçekten çalışmadığım yerden geldi fakat boş kâğıt vermek adetim olmadığı için bir şeyler karalamaya çalışayım yine. Şu sıralar film ve diziler gerçekten popüler mi bundan emin değilim. Günümüzde oldukça kaliteli filmler yapılsa da sinemaya ilginin eskiye kıyasla daha fazla olduğunu düşünmüyorum. Eskiden açık ve kapalı sinemalarda, daha sonra tek kanallı, siyah beyaz televizyon döneminde çok sayıda film izlerdik. Bana o zamanlar film ve diziler çok daha popülermiş gibi geliyor. İlerleyen zaman içerisinde TV'nin, sinemayı yerinden etmediğini gördük fakat internet çağı başladıktan sonra ise insanların ilgisi çok daha geniş bir alana yayıldı. 

Biraz eskilere gidecek olursak, söz gelimi Kaçak, Küçük Ev, Tatlı Cadı, Bonanza, Dallas gibi diziler, internetin keşfinden önceki dönemlerde halkın yoğun ilgisine mazhar olmuşlardı. Bu dizilerin yayınlandığı saatlerde sokaklar boşalır, konu komşu, bütün ahali büyük bir heyecanla televizyon başında yerlerini alırdı. Dallas'ın JR'i, Bob'u, Sue Ellen'ı Lucy'sini hâlâ unutamam. Kaçak dizisinin sezon finalini dün gibi hatırlıyorum. Günlerce Dr. Richard Kimble bu kez yakayı ele verecek mi, yoksa yine şans eseri kurtulmayı başarabilecek mi diye tartışırdık. Bilmiyorum, yaşın bu işlerle ne kadar ilgisi var. Bugün aynı duyguyla takip ettiğim hiçbir dizi yok meselâ. Günümüzde, gençler arasında Kore film ve dizilerinin gençler arasında hayli popüler olduğunu biliyorum ancak bu durum önceki nesiller için geçerli değil. 

Kaptan Cousteau'nun belgesel niteliğindeki maceralarını ağzı açık izlerdik bir zamanlar. Video çıktığında film kasetleri kiralanırdı. Şimdi hepsi demode oldu. TV bile izlenmiyor doğru dürüst. Netflix, Amazon, Blue TV ve Disney gibi kanallardan her türlü film ve diziye ulaşma imkânı var şimdi. İnsanlar yıllar önce izlediği filmin yönetmenini, oyuncularını hatırlayabiliyor, hangi film ne zaman vizyona girecek, hangi oyuncu magazincilere konu olmuş haberleri var. Bense hiçbir zaman ilgi duymadım böyle şeylere. Bu kötü bir şey mi, bende bir eksiklik yaratmış mıdır bilmiyorum. Eşim bu konuda iyidir meselâ. Dizi izlerken bazen sorar bana, bak şunu tanıdın mı diye. Özellikle kadın oyuncuları tanımakta zorlanırım, (erkeklerin hepsini şıp diye tanıyormuşum gibi algılanmasın lütfen) hepsi şekilden şekle girerler. Bir bakmışsın tamamen farklı bir insan olmuş, saçlarını kestirmiş, boyatmış, değişik bir makyaj yapmış falan. İmkânı yok, tanıyamam. Bana ısrarla iyi bak tanırsın dese de eşim, değişen bir şey olmaz. Oyuncunun adını zaten bilmiyorumdur, ama o bilir. Hani falanca dizide oynamıştı der, ipucu vermeye çalışır. Yine değişen bir şey yoktur. En sonunda dizinin adını söyler, o dizide aldığı rolü hatırlatır, ondan sonra düşer bende jeton. Bu işler sanırım biraz ilgi biraz da yetenek. Benim film ve dizi konusunda halimin nice olduğunu tahmin edersiniz artık. Ama bazen bir oyuncunun gülümseyişi, konuşması ya da mimikleri o kadar etkiler ki beni, onu hafızamın en derin yerinde saklarım. Bunun gibi istisnai durumlarda eşimi şaşırtmak fazlasıyla hoşuma gider. Kocaman bir aferin kazanırım karşılığında. Gerçekten de oyuncu rolü gereği inanılmaz şekilde tipini değiştirmiştir ama ben onun o özel, kendine has halinden yakalar, çıkartırım. Fakat yine de ismini bilmem imkânsızdır. Falanca dizide falanca rolde oynamıştı ya, işte o derim en fazla. Eşim bu konuda tam bir uzmandır. Oyuncu kendini ne kadar değiştirirse değiştirsin, onu ismiyle hatırlar, kim olduğunu bilir. Bazen emin olmak için internetten oyuncu kadrosuna bakar. Elbette tahmini doğrudur. Hatta o oyuncu ilk evliliğini kiminle yapmış, çocuğu var mı yok mu, yeni eşiyle ne zaman boşanmış, hepsini bilir. Oysa bildim bileli magazin dergisi girmez evimize, magazin haberlerini okuduğuna da rastlamadım. Ama o, merak eder işte, internetten buluyor sanırım bu bilgileri. Bana tuhaf geliyor bunlar, dizi film işte, otur izle, sana ne oyuncu kim, yönetmen kim, kim kiminle ne yapmış! Üzümü ye, bağını sorma! Ama sanırım esas tuhaflık bende. 

Öyle olmadığını bilsem de, film ya da dizi izlemeyi zaman kaybı olarak değerlendirmişim gibi gelir bana bilinç altımda. Aslına bakarsanız böyle düşünmeme yol açan nedenler de az değil. Bazı diziler tuttuğunda, sakız gibi uzatırlar konuyu. Bir olay olmuştur sözgelimi: Adam kadına bakar, kadın adama, dakikalar boyu öylece bakışıp dururlar. Tamam yeter dersin, filmin yarısı bu bakışmayla geçiyor. Bu yüzden diziler, saat 21.00 de başlar, gece yarısında ancak biter. Kaliteli olanlar var tabii aralarında. Özellikle Deep'in bana önerdiği yabancı dizileri soluksuz izledim ve çok beğendim. Deep dedim aklıma geldi. Nöbetçi Ağaç Ev Sohbetleri konu belirleyicisi olarak bayram, tatil demeden organizatör sorumluluğunu yerine getirdiği için teşekkür ederim. Kurban kesmeyip onun yerine siz okurcuklarımı bu yazıma kurban ettiği için bir kez daha teşekkürlerimi sunuyorum kendisine.

Diğer taraftan bazı film tavsiyelerini blog arkadaşlarımdan alıyor ve izliyorum. Anime, Kore, Malezya, Hindistan, İran (sanırım hepsi şark tarafı oldu) filmleriyle dizilerinden pek haz almıyorum genelde. 

Soruya dönecek olursam film ve diziler hakikaten popüler olsa bile bunlardan hayli uzak kaldığımı kabul etmek zorundayım. Bu durum popüler kültüre mesafeli duruşumdan olabilir mi? Bkz. broken consolation: züğürt tesellisi

YAŞAM MAHKUMLARI (Bölüm # 1)

-I-

Limni Adası, 1922

Heyecandan uyku girmemişti gözüne, gece boyunca yatağında döndü durdu. Sabahın solgun ışıklarında kendini dışarı atıp büyük babasının yıllar önce araziden topladığı yassı kayrak taşlarını üst üste itinayla istifleyerek oluşturduğu yaklaşık bir metre genişliğindeki alçak bahçe duvarına yüzükoyun bıraktı kendini. İçi geçmişti, yorgun göz kapakları uykusuzluğun yüküne daha fazla dayanamadı. Ciğerinde yanan ateşi söndürebilmek için içine çektiği taş kokulu sıcak nefes dile gelip kardeşinin adını sayıklarken dudaklarının kuruduğunu hissetti. Karamsar sessizliği dolduran huzursuz bekleyişte kendi sesiyle kendine gelirken göz kapakları aralandı yavaşça. Saatlerce uyumuştu sanki, oysa hepi topu aradan birkaç saniye geçmişti. Yüzünü gölgelemek için büyük mücadele veren bulut kümelerine rağmen güneş, tüm yakıcılığıyla varlığını hissettiriyor, havanın nemiyle birlikte tahammül sınırlarını zorluyordu. 

"Eleni mou, benim küçük meleğim, hadi gel artık!" 

Kutsal topraklara Afrodit'in korkunç laneti çökmüştü yine. Fakat, efsanede anlatıldığı gibi eli iş tutan erkekler zevkleri uğruna terk etmemişlerdi adayı bu kez, savaşta ölmeye gitmişlerdi. Niki'yi, Eleni ile birlikte diğer kardeşlerini, köyün bütün çaresiz kadınlarını, gelinlik genç kızları bırakmışlardı arkalarında. Bir de işe yaramayan, yoksul yaşlılar ve küçük masum çocuklar vardı geride kalan...

Beyaz tenli, uzun boylu, zayıf, masum görünüşlü genç bir kızdı Niki, uzun siyah saçlarını geriye toplamış, her an bir muziplik yapacakmış hissi uyandıran parlak siyah gözlerini yüzüne yansıyan tedirginliğin ve hüznün ardına saklamıştı sanki. Adanın diğer kadınları gibi, aynı terzinin elinden çıkma siyah, uzun, fırfırlı ve dökümlü bir elbise vardı üzerinde. Yüzükoyun uzandığı duvara dirseklerini dayayıp başını kaldırdı usulca. Egenin mavi suları iç karartıcı boz renge boyanmıştı. Göğe yükseltti bakışını, aynı gri tonu orada yakaladı. İnsanın ruhunu daraltan kaypak bir renkti bu. Bütün dikkatini toplayıp yerle göğü birleştiren çizgiyi boşuna aradı gözleri. Geleceğin görünmezliği ufuk çizgisinde vücut bulmuştu sanki. Havanın bunaltıcı sıcağında en ufak bir hareket sezilmiyordu. Ne rüzgârın hışırtısı, ne bir kuş cıvıltısı ne de uzaktaki dalgaların sesi bozuyordu sessizliği. Zaman durmuştu sanki. Derken uzaktan bir ses duyar gibi oldu. İrkilip kulak kabarttı. Evet, beklediği sandalın motor sesi olmalıydı. Kara gözleri heyecanla parladı birden, ellerini göğsünde kavuşturdu, "Şükürler olsun" dedi. Taş duvarın üzerinde aşağı doğru sekerek iskeleyi kuşbakışı gören ufak bir düzlüğe geldiğinde soluklandı. Sis örtüsünün altında adaya eşya ve gıda ürünleri taşıyan sandalı gördü. Dalgaları yara yara iskeleye doğru yol alıyordu. Bir düzine kadar yolcu arasından kardeşi Eleni'nin siluetini görmeye çalıştı ama nafile bir çabaydı bu. O köhne sandalın içindekilerden biri de kardeşi olmalıydı, bunun dışında bir ihtimale hazır değildi. Kıyıya yaklaşan motorun yükselen pat pat sesleri kalp atışlarını hızlandırdı. Boynuna doladığı siyah fuları eline alıp çorak arazideki kuru çalıların arasından sıyrıldı, keçilerin ancak geçebildiği, aşağı doğru kıvrılarak inen dar patikayı takip ederek koşmaya başladı.

Sandal iskeleye yanaşmış, yükünü boşaltmaya başlamıştı. Eşya ve gıda sandıklarını taşıyan yaşlı hamallar, yük almaya gelen hayvanlar, yolcular ve yolcuları karşılamaya gelen insanlar rıhtıma inen geniş taş basamakları hıncahınç doldurmuştu. Kalabalığa karışıp kendine yol açmaya çalışıyordu Niki, bir an önce kardeşini görebilmek için çırpınıyordu adeta. Rıhtımın yanında dikilen orta yaşlı şık bir kadın, onca hengâmenin arasında son derece sakin görünüyordu. Elinde kenarları fırfırlı, pembe güneş şemsiyesi ve başında yapma çiçekli şapkasıyla tüm dikkatleri üzerinde toplayan bu kadın, terzi Alexsandros'un kız kardeşi Sofia'dan başkası değildi. Freni boşalmış kamyon gibi üzerine gelen genç kızı görür görmez elini kaldırdı. 

"Yavaş ol biraz Niki, bak şimdi takılıp düşeceksin, gördüğün gibi, buradayız işte!" 

Nefes nefese kardeşini sordu Sofia'ya. Heyecandan kalbi duracaktı neredeyse. 

"Eleni... Eleni, iyi mi?"

Amerika'da meşhur bir giyim mağazasının sahibi ve aynı zamanda Niki'nin uzak akrabalarından biri olan terzi Alexsandros, emanete hıyanetlik etmemiş Eleni'yi ailesine teslim etmek üzere kız kardeşi Sofia'yı görevlendirmişti. Son derece bitkin görünen Eleni, yarı baygın halde, sandalın bir köşesine kıvrılmış yatıyordu. Sesleri duyunca güçlükle başına çektiği kirli örtüyü araladı. Niki, kardeşinin içler acısı halini görünce bir an ne diyeceğini şaşırdı.

"Eleni, Eleni mou!  Buradayım, benim, Niki. Canım kardeşim, neler yaşadın sen küçük bebeğim?" Sandalın içine atlayıp genç kızın yanına diz çöktü, sevgiyle başını okşadı. Zavallı kızın solgun yüzüne endişeyle bakarken yüreğinden kopan acıma duygusu gözlerini nemlendirdi. Eğilip usulca öptü yanağından. Sesi titriyordu. Kısacık kesilmiş saçlarına baktı. "Aman Tanrım! Ne hale getirmiş seni bu adam?"

Eleni'yi bir eşeğe bindirdikten sonra eşyalarla birlikte evin yolunu tuttular. Üç ay önce büyük umutlarla Amerika'ya uğurladığı kızını yeniden karşısında gören Nana, karışık duygular içindeydi. Kızını gördüğüne sevindi sevinmesine ama bu kadar erken dönüşü hayal kırıklığı yaratmıştı. Adadan ayrıldıktan sonra dünyanın öbür ucunda kendine yeni bir hayat kuran Sofia'nın yüzüne bakacak cesareti bulamıyordu kendinde. Diğer kız kardeşleri Eleni'yi hasretle kucakladılar. Yürümeye takati kalmayan genç kızı yıkayıp pakladıktan sonra dinlenmesi için sedirlerden birine yatırdılar. Kimsenin ağzını bıçak açmıyordu. Uzun bir aradan sonra Sofia, fazla kalamayacağını iki üç gün dinlendikten sonra dönüş için yola çıkması gerektiğini söyledi. Nana, derin derin içini çekerken kendinden üç yaş küçük Sofia'ya mahcup bir ifadeyle baktı.

"Anlat bana Sofia, bilmek istiyorum, neden böyle oldu? Kabalık mı etti kızıma Alex, yoksa onu dövdü mü?

"Sen ne diyorsun Nana, Alexsandros nazik bir adam, bunu sen de biliyorsun benim kadar. O asla böyle şeyler yapmaz. Neden böyle oldu, tam olarak bilmiyorum, bunu bence kızına sormalısın. Geldiği günden beri somurtup durdu. Alex'in durumu çok iyi, Eleni orada istediği her şeyi yapabilirdi oysa. Önüne konan her şeyi elinin tersiyle itti, ayağına kadar gelen büyük fırsatı kaçırdı."

"Peki ne yapacağız şimdi?"

"Stavros'a haber salalım, yarın çocukları alıp gelsin, toplanıp birlikte bir karar veririz. Şansımızı bir kez daha denemekte fayda var. Kardeşimin yabancı biriyle evlenmesini ben de istemem."

"Çok zor durumdayız Sofia, kocam öldükten sonra dört kızımla beraber ortada kaldık. Eleni, bizim sigortamızdı ama olmadı. Durum gittikçe daha da kötüleşiyor. Yapılacak başka işimiz yok, yaptığımız sepetleri alan da yok."

***

Ertesi gün, Stavros, karısı, gelinlik çağına gelmiş üç kızı ve eşeğiyle birlikte geldiklerinde ikindi vaktini çoktan geçmişti. Sofia, elindeki yelpazeyle serinlemeye çalışırken, Nana, kızlarıyla birlikte, evlerinin kuru soğan ve sarımsak demetleriyle süslenmiş cephe duvarına bitişik tahta sıra boyunca Menemen bardakları gibi dizilmiş, ince kargı çubuklarını büyük bir el alışkanlığıyla birbirinin arasından geçirerek hasır sepet örüyorlardı. Stavros'un kadınları ise karşı tarafta, büyük taşların üzerinde kendilerine yer buldular. Eleni, on iki saat deliksiz uykudan sonra kendini biraz olsun toparlayabilmişti ama hâlâ boş gözlerle etrafı süzüyordu. Saçı başı dağınık, kır sakalı birbirine karışmış Stavros, eşeğinin ipini yerdeki kazığa bağladıktan sonra taş evin girişindeki hasır sepetli cam damacanayı dizine dayayıp çinko maşrapasını şarapla doldurdu. Kadınlara sırtını verecek şekilde irice bir kütüğe çöktü. Şarabını yudumlarken yapmacık bir öfkeyle söylenmeye başladı.

"Nasıl kaçırılır bu fırsat anlamıyorum! Böylesine varlıklı bir terziyi bırakıp gelmek! Olur şey değil. Hem de Şikago gibi bir yerden!"

Eleni, kendisinden beklenmeyen bir cesaretle lâfını esirgemedi.

"Dayanamadım amca, yoktu başka çarem!" 

Stavros, başka hesaplar peşine düştüğü için pek üzülmüşe benzemiyordu doğrusu. Nana ve Sofia'yla göz göze gelmemek için yüzünü denizden tarafa çevirirken konuşmasına devam etti.

"Tanrı ailemize sadece kız evlât verdi..." Başını döndürüp yanında oturan kızlarından birine kaydı gözleri. Sofia onun sözünü kesti.

"Evet ya, çekirge sürüsü mübarek! Kendine koca bulamayanların yaşamaya hakkı yok." İsyan edercesine yerinden kalkan Sofia, kadersizliklerinden yakınmaya başladı, sert bir hareketle şemsiyesini açtı. "Keşke şu savaş hiç olmasaydı. Yavrucaklar bekâr kalacak..." Bu kez Stavros devam etti.

"Hem de yedisi birden! Hepsi gelinlik çağında yedi tane kuzen..." Elinde maşrapası olduğu halde aklına yeni bir fikir gelmiş gibi yerinden kalkıp karısı ve kızlarının bulunduğu yere doğru yürüdü. "Madem Eleni olmadı, o zaman başka birini yollayalım Alexsandros'a, ne dersiniz?" Nana'ya baktı, kısa bir süre kadının tepkisini ölçtükten sonra eliyle göğsüne iki kez vurup devam etti. "Ancak bu kez sıra benim ailemde!" Kızlarından birini kolundan tuttu, oturduğu yerden kaldırıp başıyla işaret etti. "İşte kızım Maria, dünyanın diğer ucuna gitmeye hazır." Kızının sırtına hafifçe pat pat diye vurarak yüreklendirdi. "Maria," dedi, "Ne kadar istekli olduğunu hadi söyle onlara!" Sofia'ya döndü. "Henüz 27 yaşında!" Maria, kısık sesle babasının yanlışını düzeltti. "29" Bunun üzerine Stavros, kızın kolunu sıktı, kaş göz işaretiyle susmasını istedi.  

Eleni'nin annesi Nana, tutamadı kendini. 

"Ağabey," dedi. "Dört tane bekâr kızım var benim. Ayrıca ben de dul bir kadınım. Bize bir şans daha verilmesini istiyorum. Eleni'nin vaftiz annesi Sofia da benim gibi düşünüyor." 

Sofia, Nana'nın konuşmasının ardından Niki'nin yanına gitti. "Niki," diye seslendi. Niki, başını kaldırıp dehşet içinde Sofia'ya dikti gözlerini. Sofia, duygusuz ama yumuşak bir ses tonuyla son noktayı koydu. "Sıra sende" Niki, kardeşi Eleni'nin halini gördükten bu teklifi beklemiyordu. Sofia onu rahatlatmaya çalıştı. "Alexsandros, son derece dürüst, onurundan asla taviz vermeyen asil biri. Senin İngilizcen gayet iyi. Ben de sana her konuda yardımcı olurum, ne dersin?"

Stavros bu gelişme karşısında küplere bindi. Öfkeyle bağırmaya başladı.

"Görünen o ki, siz kararınızı çoktan vermişsiniz. O zaman bizi buraya, ne yapmaya çağırdınız?" Eliyle karısıyla kızlarına kalkmalarını işaret etti. "Hadi yürüyün, gidiyoruz." Eşeğini çözüp sessizce uzaklaşan ailesinin peşine takıldı. Biraz ilerledikten sonra başını çevirip Sofia'ya sitem dolu sözlerle seslendi. "Bu yaptığınız hiç hoş değil. Bunu unutmayın, Tanrı her şeyi görüyor."

-II-

Gümülcine, Kardere Köyü

Güneşin solgun ışıklarıyla birlikte yükselen horoz sesleri yeni bir günü müjdeliyordu. Genç kız ürkek adımlarla geceden hazırlayıp heybelerine yerleştirdiği eşyaları kapının önüne bıraktı. Sıvaları dökük iki katlı kerpiç evle vedalaşırcasına dalgın gözlerle etrafa bakınırken ön bahçede sıra sıra dizilmiş çiçek saksılarını, duvara dayalı kamışları hafızasına işliyor gibiydi. Çift kanatlı ahşap bahçe kapısını gözüne kestirdi, soluğunu tutup kulak kabarttı. Babası, yaşlı Andreas'ın henüz uyanmadığından emin olduktan sonra bir çırpıda heybelerini sırtladı ve büyük ahşap kapının kanadını kendine doğru çekip sessizce sokağa attı kendini. Böyle bir çılgınlığa cesaret edebildiğine şaşırıyor, yakalanma korkusuyla heyecandan kalbi küt küt atıyordu. Kapıdan dışarı çıkar çıkmaz az eğimli yoldan aşağı doğru koşmaya başladı. Arada dönüp arkasına bakarken biraz ileride çıngırak sesleriyle yolu kapatan koyun sürüsünün arasında buldu kendini. Sürünün arasından sıyrıldı, panik halinde başını geri çevirdiği sırada babasının yükselen Davudi sesi duyuldu. Bir an ne yapacağını bilemedi, olduğu yerde çakılıp kaldı. Babası avazı çıktığı kadar bağırıyordu.           

"Haroooo!"

Genç kız etrafındaki yıkık dökük tuğla evlere bakıp saklanacak bir yer arıyordu. Nefes nefese kalmış, dizlerinin bağı çözülmüştü. Günlerdir kafasına koyduğu kaçış plânının bu kadar erken sonlanacağını hesaba katmamıştı.  Son bir gayretle koşmaya başladı, arkasından gelen ses bir kez daha gürledi. 

"Haroooo! Kızıııım..." Adam  koyun sürüsünün arasından geçtikten sonra sesine karşılık gelmeyince endişeye kapıldı. Göğsünü yırtarcasına bağrışlar terk edilmişliğin acı gerçeğiyle yumuşamış, çaresizce yalvaran bir haykırışa dönüşmüştü. "Haro!!" Gittikçe umudunu yitiren yakarışların ardı kesilmek bilmiyordu. "Haro?"

Son anda kendini yol kenarındaki boş bir ahıra atan genç kızın yüzünde boncuk boncuk ter damlaları birikmişti, gözlerinden süzülen yaşların tuzlu tadını duyumsuyor, güçlükle nefes alıyordu. Sevdiği adamın gönderdiği son mektubu defalarca okumuş, yazdığı her kelimeyi zihnine nakşetmişti.

"Benim Sırma saçlı Haro'm. Doktor, pazartesi günü alçıyı alacağını söyledi. Merak etme, her şey yoluna girecek. Büyük ihtimalle Semadirek Adasına döneceğim.. Haro'm, sevgilim, henüz gözlerinin renginden bahsetmedin bana. Düşlerimde gözlerinin elâsını gördüm, yoksa bal rengi mi gözlerin. Mektupların olmasa ben ne yapardım, onca ay nasıl dayanırdım bu acıya? Sevgiyle öpüyorum seni. Asker Antonis Memas."   

Babası onu bulduğunda Haro, içini çekiyor, göğsünde sakladığı fotoğrafa bakıp bakıp yaşlı gözlerle sevdiği adamın adını sayıklıyordu. "Antonis,...Ah, Antonis olmadı, yapamadım..."

 ***

O gün Andreas, kızını güçlükle eve dönmeye ikna etti. Haro'yu karşısına alıp onunla konuşmaya başladı: "Senin bu Antonis," dedi. "Cesur ve iyi huylu bir çocuk ama kendi karnını doyurmaktan aciz." Genç kız, sesini çıkarmadı. Yaşlı adam uzun uzadıya dil dökmeye devam ediyordu. "Bu ortamda hiçbirimizin yarın ne olacağı belli değil, bari sen kurtar kendini. Belki ileride beni de alırsın yanına, yine beraber oluruz. Bak her istediğini alabiliyormuşsun orada. Evrakların, biletin hepsi hazır. Fotoğrafını da göndermiş sana ama inat edip bir kez olsun bakmadın. Kiliseden gün aldım, ay sonunda vekalet nikâhını kıyacak Peder. Her şey usulüne uygun anlayacağın. Ben senin kötülüğünü ister miyim hiç? Güvenmesem böyle bir işe girer miydim? Hadi, topla biraz kendini, alışmaya çalış, yaşın henüz çok genç. Aşk dediğin gelir geçer, bir süre sonra unutur gidersin Antonis'i. İnan bana, eğer seni gerçekten seviyorsa, böyle bir fırsatı kaçırmanı o da istemezdi."

Aylar önce alışveriş için kasabaya indiğinde dükkânlardan birinin camında tesadüfen gördüğü ilân, baba Andreas'ın dikkatini çekmişti. Dükkân sahibinden aldığı  broşürle sadece fikir edinmek amacıyla tanıdık bir hukuk bürosunda almıştı soluğu. Nereden tahmin edebilirdi ki, işlerin bu noktaya geleceğini. Doğrusunu söylemek gerekirse bütün arzusu, kızını yanına alıp yenidünyaya göçmek ve çektiği bu sefil hayata bir son vermekti. Eşini önceki yıl toprağa verdikten sonra tek güvendiği kızıydı ve ondan başka güveneceği bir kimse kalmamıştı hayatta. Yaşlı babası, akrabaları umurunda değildi. Kimsenin kimseye faydası yoktu bu devirde. Herkes kendi başının çaresine bakmak zorundaydı. Hukuk bürosunun bulunduğu binanın ikinci katında ilk kez gördüğü stajyer avukatlardan biri karşılamıştı yaşlı adamı. Derdini anlattı. Avukat broşüre şöyle bir göz attıktan sonra başını kaldırıp gülümsedi. "Dayı sen bir yere gidemezsin. Bunların gösterdiği kapı sadece evlenecek kızlara açık!" Canı sıkılmıştı, yaşlı kurdun. Ama olsun, ne fark ederdi ki. Güzel kızı Haro ne güne duruyordu. Önce onu gönderir, peşinden kendisi de giderdi. "Zengin bir damat, hem de Amerikalı..." diye düşünürken içi umutla doldu. Cebinden kızının her zaman yanında taşıdığı fotoğrafını çıkardı ve genç avukata uzattı. "Tamam o zaman," dedi. "O dediğin kapıdan önce kızım girsin, sonra beni alır nasıl olsa yanına."  

Birinci Dünya Savaşını takip eden yıllarda, savaşmaktan, açlık ve yoksulluktan yorulan on binlerce gencin okyanusları aşıp büyük umutlarla yollara düştüğü ülkenin adıydı Amerika. Bu fırsatlar ülkesinde iş bulmakta zorlanmayan bekar erkeklerin evlenip aile kurmaları için yeni bir imkân doğmuştu. Katalog evliliği... Otomobil fabrikalarında, çelik sanayinde ve demiryolu inşaatlarında çalışan göçmen işçiler, katalogdan beğendikleri kızlardan birini eşleri olarak seçebiliyorlardı artık. Aynı kişiye birden fazla talip çıkarsa, gelin adayı taliplilerden birini tercih etme hakkına sahipti.

Haro'nun başarısız evden kaçış macerası üzerinden neredeyse bir ay geçmişti. Aziz Yorgi Kilisesinde yapılan pazar ayininden sonra gerçekleştirilecek sıra dışı nikâh merasimi için son hazırlıklar tamamlanmak üzereydi. Az önce, Papaz Dimitri, ayine katılan çoğu kadın ve çocuklardan oluşan cemaate hitaben verdiği vaazda, Tanrı'nın yardımıyla zor günlerin geçeceğine dair inancını koruduğunu, iyi günleri kucaklamak için sabırlı olmak gerektiğini, savaşa katılan gençlerin en kısa zamanda ailelerine kavuşmaları için Hz. İsa'ya dua edeceğinden söz ederken, papazın bu sözleri salonda sessizce sırasını bekleyen Haro için hiçbir anlam ifade etmiyordu. Babası kararını çoktan vermişti...

Ayin töreninin ve okunan ilahilerin ardından kilisenin görevlendirdiği bir erkek çocuğu, omuz hizasında tuttuğu kutsal evlilik tacıyla birlikte nikâh töreninin yapılacağı yere doğru ağır adımlarla ilerledi. Peder, tacı usulca çocuğun elinden aldı, yukarı doğru kaldırarak havada bir haç işareti çizdi ve Haro'nun başına yerleştirdi.

"Tanrı'nın hizmetçisi Hareklia, seni, baba, oğul ve kutsal ruh adına Tanrı'nın hizmetçisi Constantinus'a eş olarak gönderiyorum. Amerika yolculuğunun iyi geçmesini dilerim."

Haro, içinden bir şeylerin koptuğunu hissetti.  Şartlar onu sevdiğine ihanet etmek zorunda bırakmıştı. Antonis'i düşündükçe vicdanı sızlıyor ve bir daha onu göremeyeceği gerçeği karşısında yüreği parçalanıyordu. Yaşadıklarına inanamıyordu. İki dakika içinde tanımadığı birinin nikâhlı karısı oluvermişti. Hafifçe başını çevirip arkasına baktı, babası Andreas'ın af dilercesine kendisine doğru yaklaştığını gördü. Yaşlı adam kızını tebrik edecek cesareti bulamadı kendinde, gözlerini kapatıp yanağına yaklaşarak genç kızın kulağına fısıldadı.

"Beni affet!" Kızının elini tuttu ve biraz geriye çekilerek gözlerinin içine baktı. "Seni beyaz gelinlik içinde görmeyi isterdim." Haro, donuk gözlerle izlediği babasına ağzını açmadı. Baba ve kızın bakışları farklı yöne çevrilirken bu kez Haro, büyükbabasıyla göz göze geldi. Ondan yardım dilenircesine, "Büyükbaba..." diye seslendi. Saçı sakalı birbirine karışmış ihtiyarın yüzünde en ufak bir sevgi pırıltısı yoktu. Duvar gibi bir surat ve keskin bakışlar.... İhtiyar, hiçbir şey demeden avucundaki gül yapraklarını genç kızın başından aşağı serpmekle yetindi. Haro, bu ağır tablo karşısında yalnızlığını düşünüp yutkundu, gözleri dolmuştu. Hepsi bu kadardı, basit bir tören, aslında tören de sayılmazdı. Tek cümlelik idam fermanıydı bu Haro için. Nikâh töreninden mi yoksa cenaze merasiminden mi çıktıkları belirsiz bir halde kiliseden ayrıldılar, yıkık dökük evlerin arasında, en önde Haro olmak üzere tek sıra halinde dizildikleri yol boyunca kimse ağzını açıp bir söz etmedi.

BIG CHALLENGE By YÜREĞİMİN İKLİMİ

Sevgili Yüreğimin İklimi, "Bülbül Bir Kuş İken Terk Etmez Gülünü" başlıklı yazısında bu ay için yeni bir challenge başlatmış. Toplam 31 adet soruyu cevaplamak gerekiyor. Gerçekten iddialı bir iş ama insanın kendini daha iyi tanıması ve içinde bulunduğu ruh halini görmesi bakımından çekici bir yanı var. Cevaplarıma başlamadan önce Sevgili Yüreğimin İklimi'ne bir kez daha acil şifalar diliyor ve yaşadığı sıkıntının bir an önce sona ermesini diliyorum.

1. NASILSIN? NASIL HİSSEDİYORSUN?

İyiyim, fiziksel bakımdan bir sorunum yok. İş hayatından sonra kendime daha fazla zaman ayıracağımı, gezip tozacağımı, daha fazla okuyup yazacağımı hayal etmiştim. Gel gelelim her gün yeni bir şeyler çıkıyor. Özellikle hastane, doktor randevuları, evden eve eşya taşımalar, evin ihtiyaçları bitmek bilmiyor. Yani bir yerde çalışsan da, emekli olup çalışmayı bıraksan da bir şeyler dolduruyor hayatın boşluklarını. Diğer taraftan memleket meseleleri... Adalet yoksunu bir ülkede yaşamak, ülke kaynaklarının çarçur edilmesi, gittikçe yozlaşan eğitim ve itibarımızı yerle bir eden rezil bir dış politika anlayışı. Görünürde şu sıralar huzurumu bozacak bir şey olmasa da ülkenin içinde bulunduğu siyasi durumdan, bodoslamasına dibe vuran ekonomiden, paranın her geçen gün değerini kaybetmesinden olumsuz yönde etkileniyorum. Geçen gün ekşi sözlükte İstanbul Havalimanında üç dört kişilik pizzaya 500 TL ödeyen insanların yakınmalarını okumuştum. Sabah Migros'tan aldığı ufak bir şişe suyuna 10 TL ödeyen adam arkadaşına söylenip duruyordu. Sabırla 2023 yılını, Lozan'ın gizli maddelerinin açığa çıkarılıp petrol kuyusu açma ve madenlerimizi işletme haklarımızı geri kazanacağımız o güzel günleri bekliyorum. Ah İsmet Paşa, niye koydurdun o gizli maddeleri şu Lozan Anlaşmasına?

2. SENİ SEN YAPAN ŞEY NEDİR?

Zor sorulardan birincisi geldi. İnsan başkaları hakkında fikir yürütebilir ve öne çıkan özelliklerini bir çırpıda sayabilir. Kendisine gelince yine dışarıdan bakmaya başkalarına nasıl göründüğünü düşünmekle başlıyor. En azından sorunun bende uyandırdığı his böyle. Beni ben yapan şey en başta insan olmam. Bu konu herkesin üzerinde fikir birliğine varabileceği bir cevap muhtemelen. İnsan deyince nasıl bir insan, beni diğer insanlardan farklı kılan başlıca özelliklerim ne? Eğitimliyim, hayata daha geniş bir perspektiften bakabildiğimi düşünüyorum bu sayede. Düşünür, sorgularım, aklımın ermediği bir şeye inanmam. Hayal kurmak benim için plânlamaktan öte bir faaliyet değildir. Plân yaparken risk almayı sevmem. Söz gelimi bir torbada 99 kırmızı, 1 tane de mavi top var diyelim. Bana deseler ki, bir şans verelim; torbadan kırmızıyı çekersen tam bir milyar doların olacak ancak maviyi çekersen tüm gelir ve varlıklarını kaybedeceksin. Gençken belki evet derdim ama bu yaşta böyle bir teklifi kabul etmem. Hani özellikle rüşvet konusunda derler ya herkesin bir bedeli var diye. Bu durumda anlıyorum ki paha biçilemeyecek değerde biri haline gelmişim. Bu güzel bir şey. Bir de güvenilir biri olarak bilinmek isterim elbette. Bu özelliklerimle gurur duyarım.

3- KİMSEYE SÖYLEYEMEDİĞİN GİZLİ BİR ŞEY YAZIN

Benzer bir soru daha önceki mimlerden birinde sorulmuştu. Ben de adı üzerinde, "gizli" olan bir şey söylenir mi hiç, o zaman gizli özelliğini kaybeder minvalinde bir cevapla geçiştirdiğimi hatırlıyorum. Aslında bir şey var benden başka hiç kimsenin bilmediği. Bunu paylaşıp paylaşmama konusunda epey tereddüt geçirdim. Dedemin ölümünden birkaç sene öncesiydi. Ben sekiz  yaşındaydım yanlış hatırlamıyorsam. Aynı odada dedem, anneannem ve ben minder dediğimiz ayrı yataklarda yatıyoruz. Sabaha karşıydı. Dedem anneanneme fısıltı halinde aşk sözcükleri söylemeye başladı. Bu sözleri burada yazamam. Anneannem, sus çocuk duyacak diye çıkışıyordu dedeme. Bense kulaklarımı dikmiş, gözlerim kapalı, biraz da utanarak aralarında geçen tartışmayı dinliyordum. Hani bir şey olacağından değil ama dedemden bu sözleri duymak beni hayli rahatsız etmişti. Dedem çevrede sayılan ve sevilen bir kişiydi, birbirimizi çok severdik. Öldüğünde on bir yaşındaydım. Dindar bir insandı. Anneannem de çok iyiydi. Öldüğünde yüz yaşında ve aklı başı yerindeydi. Şimdi hem dedem hem de anneannem bu dünyadan göçtüklerine göre bu sırrı paylaşmamda beis yok sanırım. Her ikisi de cennetlik, benim gideceğim yer cehennem olduğuna göre yüz yüze gelmeyeceğiz. Yoksa bu sırrı asla sizlerle paylaşmazdım. 

4. İÇİNİ KIPIR KIPIR EDEN ŞEY NEDİR?

Cevabım net. Yann Tiersen'den Comptine d'un autre été L'aprés ve diğer film müziği parçaları. Tabii ki Amelié filminden enstantaneler... Şimdi yine kulaklığımda dinlerken içim kıpır kıpır, kıpır kıpır, kıpır.....

5. EN SEVDİĞİN SÖZ HAKKINDA YAZ.

Antik Yunan filozofu Platon'un yaklaşık iki bin beş yüz yıl önce söylemiş olduğu ve bugün hâlâ gerçeği yansıtan sözünü çok severim.

"Demokrasi, bir eğitim işidir. Eğitimsiz kitlelerle demokrasiye geçilirse oligarşi olur. Devam edilirse demagoglar türer. Demagoglardan da diktatörler çıkar. Demokrasi despotluğa dönüşür." 

"Dağdaki çoban ile benim oyum bir değil." diyen ünlü Türk filozofu Aysun Kayacı'yı saygıyla anıyor ve kendisinin Platon'un genlerini taşıyan mümtaz bir kişilik olduğunu düşünüyorum." 

Bu konuda meseleyi kavramak yerine popülistlik adına dağdaki çobanın da insan olduğunu anlatmaya kalkan yığınların zekâ seviyesi hakkında yorum yapmayı gereksiz buluyorum. 

6. SANA KİM YA DA NE İLHAM VERİYOR?

Mustafa Kemal Atatürk başta olmak üzere halka vatandaşlık bilinci vermeye çalışan, sömürüye karşı duran devlet adamları, bilim insanları, sanatçılar, yazarlar benim için hepsi birer ilham kaynağıdır. Dünyaya az da olsa kendi çıkarını değil halkının refahını, menfaatini düşünen insanlar gelmiş, geliyor ve bizler için birer umut kaynağı oluyorlar. Onlardan ilham alarak içinde bulunulan koşullar ne olursa olsun topluma faydalı şeyler üretmenin her zaman mümkün olabileceğini görüyoruz. Bu bence hayata anlam katan, insana mutluluk veren bir şey. 

 7. ELEŞTİRİLMEYECEĞİNİ BİLSEN ŞU AN NE YAPARDIN?

Eleştirilmenin korkulacak ya da yadırganacak bir yanı olduğunu düşünmüyorum. Yeter ki, eleştirirken saygılı olmayı bilelim. Dindar kesim inanç özgürlüğünün bulunmadığından şikâyet eder. Ben tam aksine inançları eleştirme özgürlüğünün bulunmadığını düşünüyorum. Bundan iki bin yıl önce varoluş üzerine daha özgür bir tartışma ortamı varken günümüzde inanç konusu tabu olarak görülmekte. İnanç üzerine tartışma kutsallara hakaret olarak algılandığı için meydan, dini araç olarak kullanan kötü niyetli kişilere kalmış durumda. Dini ve milli konuların özgürce tartışılabildiği, her görüşün eleştirebildiği bir toplumda yaşamak isterdim. 

8. EN ÇOK DUYMAK İSTEDİĞİN İLTİFAT NEDİR? NEDEN?

"İyi ki varsınız." cümlesini duymak beni hoşnut eder. Varlığımın işe yaradığı hissine kapılır ve mutlu olurum. Kulağa samimi ve sıcak geliyor.

9. EN ÇOK DUYDUĞUN İLTİFAT NEDİR?

Güler yüzle "Teşekkür ederim." cümlesi sanırım. Artık yaşım geçtiğinden olsa gerek, bunun dışındaki iltifatları yapmacık bulurum. 

10. BİR ŞİİR YAZMAYI DENE HADİ...

Yapmayın, bu kadar da üstüme gelmeyin

Öykü yaz, roman yaz, deneme, makale yaz deyin ama

Şiir yazmamı istemeyin

N'olur üzmeyin beni, güldürmeyeyim size kendimi.

11. SENİ EN ÇOK NE KIZDIRIR, NEDEN?

Verilen bir söz insanı aptal yerine koyarcasına, basit mazeretlerle tutulmadığında acayip kızarım. Çünkü işimi ona göre ayarlamışımdır. O iş için özel zaman tesis etmişimdir. O söze güvenip başkalarına söz vermiş olabilirim. Önemli bir gerekçesi olmaksızın sözünü tutmayan biri yalancıdır. Ben yalan söylemeyi alışkanlık haline getiren kişilerden hoşlanmam ve kendimi bu tür insanlardan uzak tutmaya çalışırım. 

12. SANA KENDİNİ EN İYİ HİSSETTİREN ANINI YAZ. O ANI BİRİSİYLE YAŞADIYSAN TEŞEKKÜR ET. ÖLMÜŞSE DUA ET.

Kendimi iyi hissettiğim çok anlarım olmuştur. Bunların arasından en iyisini seçmek hayli zor benim için. Fakat aklıma ilk geleni söyleyeyim. Oğlum bebekken balonu elime sürttüğümde ortaya çıkan sese verdiği tepkiyi unutamam. Gıcır gıcır sesleri duyduğu anda kahkahaya boğuluyordu çocuk. Bu onun ilk  kahkahalarıydı ve ailecek bütün dertlerimizi unutup mutlu olmuştuk. Oğluma ve imalatında emeği geçen sevgili eşime teşekkür ederim.  

13. HAYATINDA İZ BIRAKAN BİRİ HAKKINDA YAZ.

Şüphesiz yaşamımın büyük bölümünde birlikte olduğum genel müdürüm hayatımda iz bırakan bir şahsiyet. O olmasaydı rotam hangi yönlere evrilirdi tahmin etmek hayli zor. Üç ayrı şirkette yaklaşık çeyrek yüz yıl birlikte çalıştık. Sanırım iki yıl kadar önceydi, hacca gitmeden önce benden helâllik istedi. Eşimin hatırına verdim helâlliğimi. Sonra, hac farizasını yerine getirip tüm günahlarından arındı ve dünyaya veda etti. Bana karşı iyilikleri çok ama kötülükleri de oldu. Karakterini sevmezdim, onun bana sevgisi ve bağlılığı işime olan ilgim ve çalışkanlığımdan kaynaklanıyordu. Bazen düşünüp, o olmasaydı nasıl bir hayat sürerdim, durumum daha iyi mi yoksa daha mı kötü olurdu diye sormuşumdur hep kendime. 

14. OLMASINI ÇOK İSTEDİĞİN ŞEYLE İLGİLİ YAZ.

Anlatacaklarım fazlasıyla ütopik. Güzel bir ülkem olsun isterdim. Doğal güzelliklerinin yanı sıra insanları da güzel olsun. Kimsenin hakkına gasp edilmediği, herkesin rahat yaşam sürdüğü, özgürce fikirlerini paylaştığı, sanatla iç içe, adaletin hakkıyla yerini bulduğu, çevreye ihtimam gösterilen, emeğin karşılık bulduğu, bağnazlığın ortadan kalktığı güzel bir ülkem olmasını çok isterdim. Öyle delicesine peşinde koştuğum şahsi bir isteğim yok. Hedeflerim fazla büyük olmadığı için hemen hepsine ulaşabildim, yukarısında da gözüm yok zaten. Gerçekten de kedinin ulaşamayacağı ciğere mundar deme durumu yok bende, sözgelimi bir Rolls Royce'um ya da lüks bir yatım olsaydı diyerek iç geçirmiyorum. Mevcut durumumuzu ve sağlığımızı muhafaza edelim yeter. 

15. SENİ ZOR DURUMDA BIRAKAN AMA DOĞRU YAPTIĞINI DÜŞÜNDÜĞÜN BİR ANI YAZ.

Evet, şimdi aklıma geldi. İlk kez şantiye şefi olduğum bir baraj inşaatında devleti ciddi zarara sokacak bir ödemeye karşı çıkmıştım. Genel müdürüm, patronum ve hatta devlet kurumunun şube müdürü, bölge müdürü ödemenin yapılması hususunda beni ikna etmeye çalışıyorlardı. Bu konuda en büyük destek kontrol mühendisinden geldi. Ben işten atılmayı göze aldım. Koca bir ilin temsilcisi şube müdürünün bana alenen söylediği şu sözleri hayatım boyunca unutamam. "Sen şirketinin çıkarlarını koruyamıyorsun, bunu patronuna söyleyeceğim" demişti. Bir devlet memurundan bu sözleri duymak çok acı. Kontrol mühendisi görevden alınması için dilekçe verdi. Sonuçta Bölge Müdürü kontrol mühendisini yanına çağırarak kendisini dinledi ve ödeme gerçekleşmedi. Buna rağmen işten atmadılar beni. Kontrol mühendisi de görevine devam etti. Çünkü haklıydık, doğrusunu yapmıştık. Bu sayede devleti tanımış oldum. İşin gerçeği, yani haksız ödemeye karşı koyuşum, devleti korumaktan ziyade ileride başımın derde gireceğinden korkmamdı. Zira hazırlayan ve kontrol eden olarak benim ve kontrol mühendisinin imzası vardı hakedişin üzerinde.   

16. ÇOCUKLAR İÇİN BİR KISA HİKÂYE YAZ, SONU İYİ BİTSİN.

Bu soruyu müsaadenizle pas geçeyim. Belki ileride ayrı bir sayfada değerlendiririm.

17. 5 TANE KISA VADELİ HEDEF YAZ

1- Bir kez daha sigarayı bırakmayı deneyeceğim.

2- Duyurusunu yaptığım yeni romanımı her hafta bir bölüm yayınlayacak şekilde aksatmadan tamamlayacağım.

3- Kafama koyduğum basit şeyleri sürekli ertelememeye çalışacağım.

4- Biraz kilo versem iyi olacak, o zaman kendimi daha zinde hissedeceğim.

5- Film izlemeye daha fazla zaman ayıracağım.

18. SON ZAMANLARDA ALDIĞIN GÜZEL BİR HABER HAKKINDA YAZ.

Kızımdan aldığım harika bir haber, ama henüz açık etmiyoruz.  

 19. KALBİNİ ACITAN BİR ŞEY HAKKINDA YAZ

Daha önce anılarımda yazmıştım, bu acı hayatım boyunca sürecek. Askerde denetlemeye hazırlandığımız bir sırada bir baktım ki, ne göreyim; erlerden biri eline iğneyi ipliği almış miğferin kumaş kılıfındaki söküğünü dikiyor. O gece nöbetçi subaydım ve bütün taburun elbise dolaplarındaki düzeni, postallarının boyasını, tıraşlarını, yataklarını kontrol etmiş ve eksik bir şeyleri olup olmadığını defalarca sormuştum. Kan beynime sıçramıştı gördüğüm manzara karşısında. Askeri bir kenara çektim, beş dakika sonra denetim başlayacak ve bizimkinin elinde iğne, iplik! Bu kadar gamsızlık olamazdı. Hırsla üzerine yürüdüm. Çocuk "Komutanım, komutanım..." demeye, bir şey anlatmaya çalışıyordu ama ben ağzıma geleni söylemeye devam ediyordum. "Size demedim mi? Sabaha kadar kıçınızı toplamadım mı? Bu saatte bu iş yapılır mı?" Sabrıma yenik düştüm, insanlığımı kaybettiğim bir andı ve yüzüne iki tane yumruk indirdim. Çocuk sesini çıkarmadı, gözleri yaşlı ve burnundan kan damlıyor. "Şimdi söyle bakalım niye bu işi son dakikaya bıraktın?" diye sordum. Sinirim geçmemişti. Çocuk, nefes nefese ne dese beğenirsiniz. "Komutanım, elimdeki sizin miğferinizin kılıfıydı." Yıkılmıştım. Dünya yarılsa da beni içine alsaydı. Elim ayağım kesildi birden, ne yapacağımı bilemedim. Kimse ondan miğferimin kılıfını dikmesini istememişti. O sadece beni sevip saydığı için bu işe soyunmuştu ve gördüğü karşılık! Üstelik ertesi günü terhis olacaktı. Güzel bir anı bırakmıştım ona. Özür diledim defalarca. O ise büyük bir olgunlukla karşıladı beni. "Yok komutanım, zararı yok, bir şey olmaz." dedi. Bir anda rolleri değişmiş, ben önünde küçüldükçe küçülmüş, o gözümde komutan ben ise onun eri olmuştum. Ertesi sabah erkenden bir pastaneye gidip kuru pasta vs. bir şeyler aldım ve yanına gittim.  Ağlamamak için kendimi zor tutuyordum. Yolluk yapsın diye elimdeki paketi verirken sordum. "Beni affedebilecek misin?" Bu olay bana bir hayat dersi oldu. Dışarıdan nasıl görünürse görünsün, eyleme geçmeden önce karşındaki insanı bir dinle! 

20. EN BÜYÜK KORKUNU YAZ, SENİ NEDEN HÂLÂ KORKUTUYOR

Ölüm dahil hiçbir korkum yok ama yakınlarımın ölümü beni korkutur. Bu nasıl bir korku, buna aşırı üzülme, ortak yaşanmışlıkların verdiği bir alışkanlık ya da yalnızlık mı desem bilmiyorum. Ha bir de şeriat gelirse çocuklarımızın hali nice olur diye korkum var ve haklı nedenlerle gittikçe artıyor bu korkum.

21. SEVMEK HAKKINDA YAZ

Bu konuda çok yazdım ve üzerinde çok tartıştık. Sevgi konusunda yazacaklarım yine de hiç bitmeyecek. Ben sevgiyi romantizmin ötesinde iki kişi arasında oluşan karşılıklı çıkar ilişkisi olarak görüyorum. Muhataplardan biri ilgisini kaybettiğinde sevgi denen kavram sona erer. Karşılıklı menfaatler devam ettiği sürece uzun yıllar sürebilir. Hatta iyi bir insan öldükten sonra bile yaptığı işler sayesinde sevilmeye hak kazanır. Sağlıklı ve sağlam bir ilişkidir sevgi. Saygının kardeşi olur.    

22. EN YAKIN ARKADAŞIN HAKKINDA YAZ. NEDEN BU KADAR YAKIN.

Kalmadı. Elli yıldan beri kesintisiz devam etti onunla arkadaşlığımız. Son olarak iki yıl önce oğlumun nikâhında görüşmüştük. Her zaman arayan ben oluyordum. Bu kez o arasın dedim ve beklemeye koyuldum. O günden beri aramadı. Ben de aramam artık. Çocukluk arkadaşımdı. Öğrencilik yıllarında güzel günler paylaşmıştık. Babasının küçük bir bakkal dükkânı vardı. Zamanımızın çoğunu orda geçirirdik. Sonra o evlendi, ben evlendim. Çocuklarımız oldu. Ayrı şehirlerde yaşamamıza rağmen İzmir'e her geldiğimde mutlaka görüşürdük. Ve bitti. Demek ortak bir şey kalmamış aramızda. İkimizin de birbirine olan ihtiyacı ortadan kalkmış, dostluk bir yere kadarmış. Günümüzdeki ilişkiler çıkara dayanıyor maalesef. Beklenti yoksa ilişki bitiyor. Beklenti bir paylaşma, birbirimizin derdini dinleme, gerektiğinde destek olmak birbirimize. Ama yok artık, çıkar dünyası. Rahatsız mıyım, hayır. Yalnızlık en iyisi. Yeter ki kimseye ihtiyacı olmasın insanın. En yakın arkadaşım, eşim, daha ne olsun.

23. SENCE SEN BİR HAYVAN OLSAYDIN NE OLURDUN? NEDEN?

Hoppala. İşte bu absürd bir soru. İnsanların yaşadığı bir dünyada hayvan olmak istemezdim. Kesiyorlar, üzerine biniyorlar, sütünden yoğurt yapıyorlar. Bir de bakmışsın denizden alınıp ızgarada bulmuşsun kendini. Yok bırak kalsın, insan olarak kalayım. Gerçi insan olmanın da türlü zorlukları var ama alıştık artık, ne bileyim.

24. RUHUNA İYİ GELEN BİR RİTÜEL, BİR HOBİ YAZ.

Bunları yazmam içimi ferahlattı. Yazmak, okumak benim en güzel hobilerim. Şu an Kuşadası'nda yazlıktayım. Tatlı bir rüzgâr sırtımı okşuyor. Dün iki kez Tire'ye gidip gelerek balkon oturma grubunu getirdim. Akşamları balkon sefamız da başlayacak. Ara sıra soğuk bir bira ve çerez patates yazılarıma eşlik edecek sanırım. Rakıya, mazota ha bire zam yapıyor Allah'ın cezaları. 

25. GÜVEN SANA NE İFADE EDİYOR?

Bu soruyu challenge'ın en güzel sorusu ilân ediyorum. Güven her şeydir benim için, var olmamın nedeni. Eğer biri bana sana güvenmiyorum dese bittim. Aman her şeyi bilirim, her şey elimden gelir manası çıkmasın buradan. Ben verilen sözlere güvenden bahsediyorum. Zira bir şeyi biliyorsam, biliyorum, yapacağıma inanıyorsam yaparım derim. Bazen garantisi olmaz işin, o zaman elimden geldiği kadar yaparım derim. Dost bildiklerime güvenmek isterim. Güvenimi yitiren bir kişi dostum değildir. Güven en çok ihtiyaç duyulan bir kavram oldu günümüzde. Pazara gidiyorsun tezgahın önüne çürük çarıkları koyuyorlar. Yalan dolan, hile, düzenbazlık almış başını gidiyor. Dolayısıyla güven ortamı yok toplumda. Bu nedenle yarının garantisi de yok, herkes boşlukta kendine bir yön çizmeye çalışıyor. Gençken devletimize güvenirdik. Sınavlarda, mülakatlarda dolaplar çevrilmezdi. Şimdi gemisini yürüten kaptan, ülke çetelerin eline düşmüş. Allah sonumuzu hayır etsin.

26. SANA EN GÜVEN VEREN KİŞİ KİM?

Eşim, onun kadar güven duyulacak ikinci bir kişiyi tanımadım. Bu da benim en büyük şansım.

27. DEĞİŞTİRMEK İSTEDİĞİN BİR ÖZELLİĞİNİ YAZ VE AKSİYONA GEÇ

Eskiden beri çevre oluşturma konusunda beceriksizim. Beceriksizlik de değil, bu konuda oldum olası isteksizdim diyeyim. Bu özellik kariyer yapmada çok önemli. Çevre edinmek isteyen gelip beni buluyor ajandalarına ekliyordu. Ben ise bugün tanıştığım birini yarın unutuyordum. Şahsen benim çevre oluşturmak için hiç gayretim olmadı. İşim düştüğünde arardım arkadaşlarımı. Çoğu arayıp aramadığıma bakmaksızın ellerinden geleni yaptılar. Aynı şekilde beni aradıklarında ben de onlara bütün gayretimle yardımcı oldum. Eskiden çalıştığım bir şirkette genç bir arkadaş vardı. Her zaman toplantı, konferans, seminer vs. etkinliklere katılır, tanımadığı insanlara yanaşır ve onlarla tanışıp telefon numaralarını alırdı. Sonra en fazla haftada bir arar hal hatır sorardı. Öyle ki bazen tanıştığı iki kişiyi bir araya getirir, onların ortak yapacağı işten komisyon alırdı. Uyanık çocuktu vesselâm. Aksiyona geç diyorsunuz ama yok, yapamam. Bana göre değil bu işler, yani yapıma ters. Ben yarın bana lâzım olur düşüncesiyle arkadaşlık kuramam. 

28. GİZLİ GÜCÜN?

İkinci hoppala... Ne gizli gücü. Gücüm varsa niye gizleyeyim ki. Çaktırmayın ben aslında görünmez olabiliyorum. Çok komik.

29. SENCE 10/10 İNSAN NASIL OLMALI? OLMAZSA OLMAZLAR NELER? 

Öncelikle güvenilir olmalı, dürüst olmalı, yalan söylememeli. Çalışkan, adaletli olmalı, başkalarının hakkına göz dikmemeli. Yaptığı her harekette, aldığı her kararda kendini düşündüğü kadar diğer insanları, gelecek nesilleri düşünmeli. Yardımsever olmalı, güler yüzlü olmalı. Dertleriyle yanındakileri sıkmamalı, lüzumsuz ve boş konuşmamalı. Bilgili, kültürlü, sanatsever, eğitimli olmalı. Yaptığı işin ustası olmalı, uydur kaydır iş yapmamalı. Verdiği sözleri tutmalı, karşısındakini aptal yerine koymamalı. Mütevazı olmalı, ne oldum delisi olmamalı. Fazla hırslı olmamalı. Değişik kültürleri tanımalı, gezmeli, okumalı, dünyayı, dünyada olan biten gelişmeleri takip etmeli, çevresine bilgi saçmalı. En az bir sanat dalıyla ileri derecede haşır neşir olmalı. Karşısındaki insana saygılı duymalı, oturup kalkmasını bilmeli, başkasını rahatsız etmemeli. En az birkaç dile hakim olmalı. İlk aklıma gelenler bunlar. Liste daha da uzatılabilir sanki.

30. GENELİN KABUL ETTİĞİ AMA SENİN KABUL ETMEDİĞİN BİR KONU HAKKINDA YAZ.

Her türden dini ve milli kutsal değerler. Herhangi bir şeyin kutsallığı saçma geliyor bana. Bir takım nesnelere, ritüellere, eşyalara, değerlere tapılacak derecede saygı gösterilmesini hatta bu uğurda can verilmesini ilkellik olarak görüyorum. Kutsallık anlayışının genellikle hataların, beceriksizliklerin ve yapılan haksızlıkların örtülmesi için hakim çevrelerce kullanıldığını düşünüyorum. Sözgelimi bayrak. Neymiş bağımsızlığımızın sembolü. Aslında bir bez parçası. Sen git vatan toprağını yabancılara peşkeş çek, sonra avazın çıktığı kadar bağır bayraklar inmez, ezanlar dinmez diye. Yersen. Amerikan BOP projesi çerçevesinde hiçbir çıkarın olmadığı halde taşeronluğa soyun, Ortadoğu bataklığında bul kendini, sonra asker cenazelerinde bağır, şehitler ölmez, vatan bölünmez diye. Yersen. Başörtüm namusum de, sonra kadın Aile Bakanı çıkıp Ensar Vakfının yurtlarında tecavüze uğrayan kırk beş öğrenci için bir kereden bir şey olmaz desin. Yersen. Üzüldüğüm nokta şu; vatan nedir, vatandaşlık nedir, din nedir, dindarlık nedir, insanlara yanlış ve eksik öğretilmiş. Ahlâk ve namus anlayışı saç teline, bacak arasına sıkıştırılmış. ABD vatandaşı ben vergimi ödüyorum deyip hakkını ararken bizim ülke vatandaşları milli ve dini kutsallarla en ağır baskıların, acıların altında eziliyorlar. Daha da önemlisi bunun farkında bile değiller. 

31. MODUNU HER ZAMAN YÜKSELTEN BİR ŞEY HAKKINDA YAZ.

Ben dördüncü soruya verdiğim cevabı burada yinelemek istiyorum. Amelié ve Yann Tiersen ikilisi. Hatta aşağıya ekleyeyim de elimin altında olsun. 

Evet, bitti. Bir soruyu pas geçtim, diğerlerini tüm içtenliğimle cevapladım. Hadi siz de bu güzel challenge'a katılın, yüzleşelim kendimizle. Herkese güzel bir bayram tatili diliyorum. Masum hayvanları boğazlamayın, yazık onlara.