BULAŞ RİSKİ!
Son günlerde TV kanallarına konuşmacı olarak katılan doktorlarımızın dillerinden düşürmedikleri bir kelime var. "BULAŞ!" Çoğumuza yabancı gelen ve aynı zamanda kulak tırmalayan tuhaf, uydurma bir sözcük bu. Latince terimlerin yanı sıra yabancı dildeki kelimeleri kullanmalarını anlayışla karşılayabilirim tıbbiyelilerin fakat onların şu "Bulaş" sözcüğündeki ısrarlarını anlamış değilim. Tıp ve Diş Hekimliği fakültelerinin özellikle mikrobiyoloji derslerinde "bulaşma" nın karşılığı olarak kullanılan bu sözcükte "-ma" ekinin atılması Türkçe dil bilgisi kurallarına sığmayan tamamen uydurma bir sözcük. Doktorlar arasında oldukça popüler hale gelen "bulaş" koronavirüsten daha hızlı bir bulaşıcılık özelliği gösteriyor. "Bulaş" sözcüğünü kullanmadıkları takdirde adeta mesleklerinden atılma korkusu sarmış doktorlarımızı! Vikipedi'ye göre "bulaş" sözcüğü, "Bulaşıcı bir hastalığın enfekte konakçıdan, doğal konaklardan, vektörlerden veya portörlerden başka canlılara geçmesi" şeklinde bir karşılık bulsa da TDK 'da bir karşılığı yok ve dil kurallarına uymadığı için olamaz da.
Gelişi güzel, kural dışı kelime uydurmaktansa bulaşma yerine "enfekte" denilmesi ya da enfeksiyon kelimesini kullanmak daha mantıklı. Hatta enfekte olmuş birinden hastalık bulaşan kişiye "kontamine oldu" denmesini bile normal karşılayabiliriz ancak kırk yıldır kullandığımız "bulaşma riski" bir gecede nasıl oluyor da "bulaş riski" haline geliyor oldukça şaşırtıcı bir durum. Bu sözcüğü kullanmak doktorlar arasında şifreli bir sözcük mü yoksa doktor olmanın değişik bir ifade tarzı mı bilemeyeceğim artık.
Uzunca bir zaman romanlarında "kekremsi" sözcüğünü kullanmayanlar yazar sınıfına sokulmazdı! Koronavirüs gündemimize girdi gireli "bulaş" sözcüğü de aynı "kekremsi" gibi popüler oldu doktorlar arasında. Hani diyorum, madem Türkçe kullanmaya niyet ettiniz, doğrusunu kullanın bari.
Sanırım belli kelimelerin modası oluyor zaman zaman.
YanıtlaSilModaya itirazım yok ama "Kal geldi" gibi gençliğin icat ettiği, Türkçeyi katleden, yozlaştıran ifadelerin son derece saygı duyduğum anlı şanlı doktorlar tarafından aynı şekilde benimsenmesini garipsedim doğrusu:)
SilÇok haklısın bence enfekte dense daha iyi:) kalemine sağlık
YanıtlaSil"Bulaşa karşı kendimizi korumak lazım":) Komik ya gerçekten:)))
SilDil yaşayan ve canlı bir organizma:) neticede.Kimi zaman olumlu kimi zaman olumsuz her türlü değişime,yeniliğe ve farklılığa açık.Bulaş hakkında o kadar çok şey dinledik ki şu günlerde artık tuhaf ve kulak tırmalayıcı gelmiyor :)
YanıtlaSilHer organizmanın ayakta kalabilmesi için bazı şartlar gerekli aynı zamanda. Mesela havasız ya da susuz bir ortam organizmayı öldürür ya da mutasyona uğratır belki ama o aynı organizma olmaktan çıkmıştır. Dil de aynı, belli kuralları olan bir nesne. Yeni kurallar icat edip ortaya atarsak o dili yozlaştırmış oluruz. Bence:))
SilYozlaşma mevzusu ayrı bir başlık.Şu an kullandığımız dil ,halihazırda yozlaşmış.Sahip olduğumuz kelimelerin çoğunu kaybettik.Esas gaye anlaşmak,iletişim kurabilmek ise dilin esnekliğine istinaden yaşamak için gerekli şartları her halükarda sağlayacaktır kendisine.
SilYerleşmiş sözcükleri kökenine, kuralsızlığına bakarak dilimizden söküp atalım demek istemiyorum. Bana ters gelen uydurma kelime ve cümlelerin günlük hayatımıza girmesi. Zaten yabancı dillerin istilası altındayız, bir de uydurma sözcüklerle iyice anlaşılmaz kılmayalım dilimizi. Eğer bu modaysa unutmayalım ki yıllar sonra kimse anlayamayacak bu sözleri. "Kal geldi", "Bir tık daha" "Oha oldum" vs.:)
SilEnfeksiyon (aslında infeksiyon) hastalıkları dilimize bulaşıcı hastalıklar olarak girdi, ama sanırım pek tutmadı.. bu bulaş kelimesi de kulağa ve dile çok kullanışlı ve hoş gelmiyor bence de, o yüzden modası çabuk geçer gibime geliyor..
YanıtlaSilBen ilk kez TV de Koronavirüs tartışmalarında duydum ve gün geçtikçe kullanım sıklığı artıyor. Umarım dediğiniz gibi olur. Hani dil bilgisi kurallarına uygun bir kelime türetmeye gayret etseler başımın üzerinde yeri olacak. "Bulaşım" de anlarım, "Bulaş" ne ya:(
SilBence de gerçekten çok çirkin bir kelime!
SilMrs. Kedi, üstelik bulaşıcı:) Akşam tv ye çıkan doktor amcalar "bulaşa dikkat edelim, bulaş riski, bulaş için alınması gereken tedbirler" demeye başlayınca bir gülme geliyor ki sorma. Korona olup dillerine bulaşım geliyor:))
Silbulaş. hiç duymadım. hiç tv izlemediğim için :)
YanıtlaSilSon üç gündür moda oldu doktorların arasında, bildiğin gibi değil:) Koronavirüsten daha hızlı yayılıyor ve Türk dilinin canına okuma oranı epey yüksek:))
Sil"Çok oturgaçlı götürgeç" kadar estetik bir terim olmuş.Neden taktınız anlamadım :))
YanıtlaSilO söz ettikleriniz komik olsa da dil kurallarına uyuyor, bulaşın tutulacak tarafı yok, diline bulaşıveriyor insanın:)
Silahahhaha çok güzel bir yere değinmişsin ne kadar da doğru okurken gülmekten kendimi alamadım :P
YanıtlaSil:))
Silben de üzülüyorum bu tür şeylere ama zaman zaman da patlıyorum artık "amaaaaaaaaaaan sende, inceldiği yerden kopsun" diyesim geliyor. Bireysel mücadele çok fazla etkili olmuyor ne yazık ki, toplumsal olmayınca. Bu duruma en iyi örnek Türkiye'nin kendisi olur, nerdeeeeeeeeen nereye. :)
YanıtlaSilVirüse kızıyoruz, virüsten farkımız yok. Virüs de bulaştığı canlıyı öldürürken aslında kendi ipini çekiyor. Dilimizi bozarken kimliğimizi tüketiyoruz.
Sil